صفحه ۳۵۶

[اینها مجموع روایاتی است که در زمینه ضرورت تجسس و کسب اطلاعات از دشمنان خارجی و داخلی اسلام، ما بدانها دسترسی پیدا کردیم و] چه بسا که محققان به موارد دیگری از این قبیل روایات آگاهی پیدا کنند.نمونه دیگری از این قبیل روایات را ابن قتیبه دینوری (متوفای 276 ه-.) در "کتاب الحرب" خود (بخشی از کتاب عیون الاخبار اوست که مستقلا چاپ شده) نقل کرده است که ما اینک ترجمه آن را در اینجا درج می‎کنیم: ابن اسحاق گفته است: وقتی رسول خدا(ص) به قصد جنگ بدر از مدینه بیرون آمده بودند در آن اطراف به گشت زنی پرداختند، تا آنکه در آن میان به پیرمردی از عرب برخوردند. آن حضرت

بدیهی است این نوع تجسس و مراقبت [درباره منافقان و دشمنان جنگ طلب داخلی که در این فصل سوم گفتیم ] همچون شعبه ای از قسم دوم یعنی "تحت نظر گرفتن تحرکات نظامی دشمنان" است [که در فصل دوم این مبحث گفتیم.] بنابراین تمام دلایلی که در آنجا اقامه کردیم در این قسمت نیز قابل استفاده و استدلال است. لکن از این جهت این بحث را به گونه جداگانه آوردیم تا اهمیت آن را نشان داده

ناوبری کتاب