آیت‌الله منتظری

جایز می‎باشد، برای اینکه اساسا جنگ بر خدعه و مکر و زرنگی استوار شده است. (ألحرب خدعة .)^(۱)آنچه از این روایت استفاده می‎شود و ما مجاز می‎دانیم، فقط در رابطه با جنگ و کشف توطئه های ضد اسلام و کسب اخبار از امکانات دشمن خارجی است. لکن نباید ما چنین پنداریم که در داخل نیز می‎توان به هر بهانه ای دروغ گفت، و از این طریق مثلا متهمین را وادار به اعتراف کرد؛ به ویژه در مسائل مربوط به شؤون زندگی فردی و خصوصی افراد شرعا نمی توان کسی را از طریق دروغ گفتن و اغفال وادار به اعتراف ساخت، و آن اعتراف حجیت شرعی ندارد. جواز دروغ فقط در جنگ و نیز در رابطه با کشف توطئه هایی است که نظام را تهدید کند، و نه در امور جزئی و کوچک و امور شخصی مردم. (از افاضات معظم له در جلسه 271 درس فقه)

16- در مجمع البیان راجع به غزوه حدیبیه آمده است:

در لسان العرب نوشته است: "احبوش" گروه حبشیان و سیاهپوستان را گویند... و نیز گفته شده است: هر نیرویی را که در یک جا گرد آمده باشد، از این نظر که از دور یک نوع سیاهی ای را به وجود می‎آورد "احباش" می‎نامند، اعم از اینکه افراد آن