ورزیده نگهداری "حرمتها و آبروی مسلمین" و پرهیز از جستجو و تفتیش عقاید مردم و اسرار آنان است. بنابراین، تجسس و خبرجویی از اندرون زندگی شخصی مردم و امور پنهانی آنان جایز نیست، و به هیچ کس اجازه داده نشده است که اسرار و لغزشهای مردم را پخش و افشا کند. بر پایه این دو اصل و شالوده استوار [یعنی حرمت تجسس و حرمت پخش اسرار شخصی مردم ] است که زندگی توده های مردم بنیان گذاری شده است. امنیت و آسایش خاطر همگانی مردم نیز فقط با مراعات این دو اصل فراهم میگردد. اینک به دسته ای از آیه ها و روایتهائی که در این باره هستند اشاره میکنیم.
[دلالت آیات ]:
1- خداوند متعال فرموده است:
یا ایها الذین امنو اجتنبو کثیرا من الظن ان بعض الظن اثم و لا تجسسوا و لا یغتب بعضکم بعضا أیحب أحدکم أن یأکل لحم اخیه میتا فکرهتموه.سوره حجرات 12/ شایسته یادآوری است با توجه به اینکه متعلق این آیه شریفه حذف شده، یعنی مصداق خاصی برای ظن و "مورد تجسس" ذکر نگردیده، لذا در زمینه تحریم خبرجویی و کنجکاوی (تجسس) نسبت به دیگران و پخش کردن اسرار آنان اطلاق دارد. چون متعلق آن حذف شده ما میفهمیم که درباره هیچ چیزی نمی توان تجسس کرد، مگر اینکه دلیل شرعی خاص برای موارد خاص وارد شده باشد. در مورد افشای اسرار و عیوب دیگران نیز مطلب از همین قرار است. (از افاضات معظم له در جلسه 266 درس فقه)
ای کسانی که ایمان آورده اید از بسیاری گمانها درباره دیگران بپرهیزید، به راستی که برخی از گمانها گناه است. درباره همدیگر جاسوسی و کنجکاوی مکنید، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! البته که از آن بدتان میآید.
[طبق نظر مفسرین قرآن مجید منظور از کلمه "و لا تجسسوا" تحریم کنجکاوی و دنبال کردن لغزشها و خطاهای اهل اسلام است. چنانکه ] در مجمع البیان مرحوم طبرسی فرموده است:
.jpg)
