صفحه ۲۵۲

مضمون این روایات فتوا داده اند. چنانکه در شرایع می‎گوید:

"اگر کسی دیگری را نگاه دارد و شخص دیگری او را بکشد، قاتل قصاص می‎شود؛ اما دستیار قتل و نگاه دارنده قصاص نمی شود، بلکه او را محکوم به زندان ابد می‎کنند. اگر شخص سومی هم ناظر بر کار آنان بوده [از نظر قصاص و خونبها] ضامن نیست، لکن چشمان او را نیز باید کور کنند و از بینائی ساقط کنند."شرایع ج 199/4

در کتاب "جواهر" [که شرح همان شرایع است ] در دنباله مطلب یاد شده چنین افزوده است:

"من هیچ فتوا و نظر مخالفی در این باره نیافته ام، بلکه آنچه از کتابهای خلاف، غنیه و غیر اینها آمده این مسأله مورد اتفاق نظر و اجماع [علمای امامیه ] است. دلیل آن نیز روایات معتبر و مستفیض می‎باشد."

همچنین صاحب جواهر به دنبال مسأله دوم نیز چنین افزوده است:

"دلیل این مطلب بر اساس حکایت کتاب خلاف، اجماع و نیز روایت سکونی می‎باشد."جواهر ج ‏46/42،(مطابق با ‏43/42 چاپ و تصحیح دیگر).

اما فقهای اهل سنت در این مسأله اختلاف نظر دارند. چنانکه شیخ طوسی (ره) در کتاب خلاف (مسأله 36 از کتاب جنایات) آورده است:

"اصحاب ما طایفه امامیه در این مسأله که اگر کسی دیگری را نگاه دارد و شخص دیگری او را بکشد، روایت کرده اند که: قاتل قصاص می‎شود و شخص نگاه دارنده (دستیار قتل) نیز تا ابد در زندان نگهداری می‎شود تا بمیرد. ربیعه [از علمای سنت نیز] همین را گفته است. شافعی گفته است: اگر او را به عنوان مزاح و شوخی گرفته بوده است، چیزی بر او نیست. لکن اگر او را با این انگیزه نگاه دارد که دیگری او را بکشد و یا کتک بزند بدون آنکه از قصد قتل او آگاه باشد، در این صورت دچار گناه گردیده و باید تعزیر و تنبیه بدنی شود. این مطلب از علی (ع) نیز روایت شده است؛ فقهای عراق یعنی ابوحنیفه و یاران او نیز همین قول را برگزیده اند.

ناوبری کتاب