صفحه ۲۴۰

3- روایت عباد بن صهیب از امام صادق (ع) که فرمود:

"از مردی که مرتد شود [البته به گونه ارتداد ملی و نه فطری ] خواسته می‎شود که توبه کند، اگر توبه کرد [ آزاد می‎شود]، اما اگر توبه نکرد او را می‎کشند. اگر زن مرتد شود، از او می‎خواهند توبه کند، اگر توبه کرد [آزاد می‎شود] و اگر توبه نکرد او را زندانی می‎کنند و در زندان بر او سخت می‎گیرند."عباد بن صهیب عن ابی عبدالله (ع) قال: "المرتد یستتاب، فان تاب، و الا قتل. و المراءة تستتاب، فان تاب، و الا حبست فی السجن و اضربها." (وسائل ج ‏550/18، باب 4 از ابواب حد مرتد، حدیث 4) احتمال هست که جمله "اضربها" تبدیل و تصحیفی از "أصربها" با صاد بدون نقطه بوده باشد، به معنای اینکه: در توبه دادن او اصرار می‎کنند. (از افاضات معظم له در جلسه 260 درس فقه)

4- روایت ابن محبوب از چند نفر از رجال شیعه، از ابی جعفر(ع) و ابی عبدالله (ع) که فرمودند:

"از مرد مرتد [ملی ] خواسته می‎شود که توبه کند، اگر توبه کرد[آزاد می‎شود] وگرنه او را می‎کشند.منظور از "مرتد" در اینجا مرتد ملی است، چون حکم مرتد فطری بدون تردید قتل است. (از افاضات معظم له در همان جلسه)

اگر زنی مرتد شود، از او می‎خواهند تا توبه کند، اگر توبه کرد آزادش می‎کنند، وگرنه او را محکوم به زندان ابد کرده و در زندان نیز بر او سخت می‎گیرند."خبر ابن محبوب عن غیر واحد من اصحابنا، عن ابی جعفر و ابی عبدالله (ع): "فی المرتد یستتاب، فان تاب، و الا قتل، المراءة اذا ارتدت عن الاسلام استتیبت، فان تابت، و الا خلدت فی السجن و ضیق علیها فی حبسها." (وسائل ج ‏550/18، باب 4 از ابواب حد مرتد، حدیث 6) در سند این روایت "ابن محبوب" از اصحاب اجماع است و سند حدیث تا او بسیار خوب است، قبل از ابن محبوب نیز جمله "عن غیر واحد من اصحابنا = از چند تن از رجال شیعه" ذکر شده، و به این معنی است که چندین نفر این روایت را از امام (ع) برای ابن محبوب نقل کرده اند، و این قابل اعتماد است و ما با این روایت ابن محبوب مانند یک روایت صحیحه عمل می‎کنیم. (از افاضات معظم له در جلسه درس فقه) قابل ذکر است که مشهور فقها و رجالیون امامیه احادیث و روایاتی را که یک فرد ثقه و مورد اعتماد آن را با عبارت: آن را چند تن از رجال امامیه نقل کرده اند = عن غیر واحد من الاصحاب، یا: آن را گروهی از شیعه نقل کرده اند = عن رهط من الاصحاب" روایت کرده باشد، در حد یک روایت صحیحه قابل اعتماد می‎دانند؛ و حتی برخی از آنان در صورت نبودن قید "اصحابنا" نیز با آن چنین معامله می‎کنند؛ لکن تا آنجا که ما آگاهی داریم از بزرگان شیعه علامه وحید بهبهانی (محمدباقر محمد اکمل) در آن تأمل و تشکیک روا داشته است. جهت مزید فایده و اطلاع عبارت او که آن را به عنوان تعلیقه ای بر مطالب "منهج المقال" میرزا محمد استرآبادی نوشته است، همراه با سخن میرزا نقل می‎کنیم: "در منهج المقال گفته است از جمله اصطلاحات روایتی این است که در سند یک روایت، راوی ثقه ای چنین بگویند: "عن غیر واحد" یا "عن رهط"، اعم از اینکه این عبارت را مطلق ذکر کنند و یا کلمه "اصحابنا" را هم به آن اضافه نموده و بگویند: "عن غیر واحد من اصحابنا و..." در نزد من

ناوبری کتاب