صفحه ۱۶۱

گرفته اند، باید گفت: این قبیل انحصارها در رابطه با امور غیر مهمه جنبه نسبی دارند، مواردی بوده است که برای امور بسیار جزئی مزاحم شده و آنان را زندانی می‎کرده اند و حضرت علی (ع) مخالف این نوع زندانها بوده، از این جهت بالنسبه به آن موارد روی اینها تأکید ورزیده است وگرنه موارد زندانی نمودن آن حضرت در روایات بسیار زیاد است، و ما بعدا آنها را یاد خواهیم کرد.

و یا اینکه زندانی کردن در موارد سه گانه یاد شده جنبه کیفررسانی دارد، اما در موارد دیگر [مربوط به دین و بدهی ] زندان جنبه کیفری ندارد بلکه جنبه تحقیقی و استکشافی دارد، چنانکه شیخ طوسی (ره) نیز آن را یاد کردند.

دسته هشتم و نهم - بدهکار سهل انگار و مدعی ورشکستگی:

1- در صحیح بخاری آمده است:

"چنین یاد می‎شود که رسول خدا(ص) فرمود: سرپیچی و خودداری کردن بدهکار توانمند از پرداخت بدهی خود، کیفررسانی و آبروریزی او را حلال می‎گرداند.

سفیان [یکی از راویان این روایت در تفسیر این حدیث ] گفته است: منظور از حلال شدن ریختن آبروی او این است که طلبکار در ملاعام به او بگوید: چرا بدهی مرا نمی پردازی ؟ منظور از حلال شدن کیفررسانی او نیز، جواز زندانی کردن او می‎باشد."یذکر عن النبی (ص): "لی الواجد یحل عقوبته و عرضه و... (صحیح بخاری ج ‏58/2، کتاب فی الاستقراض و اداء الدیون...باب لصاحب الحق مقال). لازم به توضیح است که شیوه عمومی ما در این بحثها بر این است که ابتدا روایات شیعه و سپس روایات منقول از طریق اهل سنت را نقل می‎کنیم، لکن در این بحث استثنائا از آن شیوه عدول کرده ایم، به علت اینکه می‎خواستیم اول احادیث نبوی (ص) مربوط به این موضوع را نقل کنیم که سند آن از طرق اهل سنت می‎باشد. (از افاضات معظم له در جلسه 250 درس فقه)

2- در سنن ابی داود با سند ویژه خود از عمرو بن شرید، از پدرش، از پیامبراسلام (ص) گزارش کرده است که آن حضرت فرمود:

ناوبری کتاب