آیت‌الله منتظری

در متن عربی روایت واژه "أکریاء" جمع کلمه "کری" می‎باشد که هم به معنای کرایه دهنده و هم به معنای کرایه گیرنده، هر دو به کار برده می‎شود. و نیز در معنای این واژه گفته شده که: منظور از "اکریاء" دلالها و معامله گرانی هستند که با مردم به نیرنگ عمل می‎کنند، و به تعهدات خود وفا نمی کنند.مفهوم "اکریاء" به این معنی بسیار کلی و عام است؛ دلالهای بین المللی فاسد امروزی را نیز که جوامع را به ستوه آورده اند، مانند دلال اسلحه، دلال مواد غذایی و... شامل می‎شود. چنانکه بنگاههای معاملاتی و بنگاههای به اصطلاح کارگشائی داخلی با مصادیق مختلفش را شامل می‎شود. (از افاضات معظم له در جلسه 249 درس فقه، نقل به تلخیص شد.)

بسیار بدیهی است که حکم لزوم زندان به موارد سه گانه یاد شده اختصاص ندارد، بلکه با "الغاء خصوصیت""الغاء خصوصیت" یعنی از بین بردن خصوصیت، لغو کردن خصوصیت؛ اصطلاحی است که نوعا فقهای امامیه آن را به کار می‎برند. منظور از آن این است که اگر در یک روایت (مانند روایت مورد بحث ما در متن) مورد "مخصوص" و معینی با ذکر عنوان ویژه آن مطرح شده باشد ولکن سیاق کلام و قرائن موجود نشان دهند که مضمون آن به عنوان مطرح شده ویژه اختصاص ندارد بلکه آن صرفا از باب ذکر بعض مصادیق است، در این صورت فقیه در مقام استنباط حکم، خصوصیت مورد آن را نادیده می‎گیرد و به تعبیر بهتر ملغی می‎کند، و آن حکم را به موارد مشابه و هم شأن یعنی مصادیق دیگر نیز سرایت و عمومیت می‎دهد و بدین وسیله از مورد مصرحه آن روایت "الغاء خصوصیت" می‎کند؛ و این در فقه شیعه جایز است و غیر از قیاس باطل است و در ارکان با آن فرق دارد. (مقرر) از روایت یاد شده می‎توان گفت: همه کسانی که در جامعه دارای شغل و کار مربوط به اجتماع هستند، در صورتی که لیاقت و اهلیت آن کار را نداشته باشند و ادامه کار آنان موجب زیان رسیدن به جامعه گردد، واجب است جلو آنان گرفته شود، هرچند که از راه زندانی کردن صاحبان آن مشاغل باشد.

در توضیح و تبیین بیشتر این روایت می‎توان افزود که: این روایت سه محور کلی دارد: یکی از آنها مربوط به دین و مذهب می‎شود[= حبس علمای فاسق ]، دومی به