آیت‌الله منتظری

از نمونه ها و مثالهای این نوع زندان مطلبی است که سید محسن عاملی در کتاب خود به نام "عجایب احکام امیرالمؤمنین (ع)" آورده است و گفته است: علی (ع) یک نفر متهم به قتل را زندانی کرد تا درباره دیگر متهمان آن قضیه که با آن متهم بودند تحقیق کند.

دوم - زندان اکتشافی:ترجمه "السجن الاستبرائی" می‎باشد، یعنی زندانی که به منظور کشف برائت و بی تقصیری متهم می‎باشد. و ما در فارسی "زندان اکتشافی" را معادل آن قرار دادیم که گویاتر به نظر می‎رسد. (مقرر)

چنانکه در وسائل الشیعه روایت کرده که علی (ع) در مورد دین به تأخیر افتاده قضاوت نمود که شخص مدیون زندانی شود، تا اگر مفلس و ورشکسته و نیازمند بودن او ثابت شد از زندان آزاد شود تا بتواند مالی به دست آورد.این همان حدیث "غیاث بن ابراهیم" است که توسط سید محسن عاملی با حذف سند نقل به معنی شده است، و متن آن به نقل از وسائل الشیعه ج ‏148/13، باب 7 از ابواب حجر، حدیث 1 در بحث دوم از مباحث زندان و در ردیف 5 از احادیث مربوط به مشروعیت زندان در این کتاب درج شده است. ضمنا از سخن برخی از فقهای شیعه چنین برمی آید که گویا زندان برای کشف حال مدیون از نظر تمکن و تنگدستی نیز به نحوی جنبه "کیفری" دارد و نه جنبه اکتشافی و استبرائی، چون به خاطر "مطل" یعنی سهل انگاری و یا امتناع مدیون از پرداخت وام خود اجرا می‎شود. و این مطلب از سخن مرحوم صاحب حدائق مستفاد می‎شود، هر چند که ذیل کلام او به نحوی با صدر کلامش مخالفت دارد. (ر.ک . حدائق الناضرة ج ‏282/5، چاپ سنگی)(مقرر) و نیز مانند زندانی کردن