و اما حق طرف مشورت بر تو این است که اگر تو را به چیزی راهنمائی کرد و موافق نظر تو نیست، او را متهم نکنی؛ چراکه در هر مورد نظرها متفاوت است، و افراد طبق نظر خویش و تفاوتهائی که با یکدیگر دارند در آن مینگرند؛ پس اگر تو نظر او را نمی پسندی، باز نظرش را برای خودش محترم شمار؛ و تو در انتخاب نظر او آزادی؛ و اگر نظرش پیش تو متهم است، جایز نیست به او تهمتی در اظهار نظرش بزنی؛ زیرا تو او را برای مشورت صالح میدانسته ای، و روا نیست که متهمش شماری؛ واگر در مشورت نظر وی را سنجیده و صحیح تشخیص دادی، در سپاسگزاری از وی دریغ مدار؛ و اگر نظر وی موافق نظرت بود، سپاس خداوند به جای بیاور و با تشکر این راهنمائی برادرت را بپذیر و درصدد باش که اگر روزی او نیز به تو نیازمند شد خدمت او را جبران کنی؛ و لا قوة الا بالله".و اما حق المستشیر فان حضرک له وجه رأی جهدت له فی النصیحة و اشرت علیه بما تعلم انک لو کنت مکانه عملت به، و ذلک لیکن منک فی رحمة و لین، فان اللین یؤنس الوحشة، و ان الغلظ یوحش موضع الانس. و ان لم یحضرک له رأی و عرفت له من تثق برأیه و ترضی به لنفسک دللته علیه و ارشدته الیه، فکنت لم تأله خیرا و لم تدخره نصحا، و لا حول و لا قوة الابالله. و اما حق المشیر علیک فلا تتهمه فیما لایوافقک علیه من رایه اذا اشار علیک . فانما هی الآراء و تصرف الناس فیها و اختلافهم، فکن علیه فی رأیه بالخیار اذا اتهمت رأیه، فأما تهمته فلاتجوز لک اذا کان عندک ممن یستحق المشاورة، و لا تدع شکره علی ما بدالک من اشخاص رأیه و حسن وجه مشورته، فاذا وافقک حمدت الله و قبلت ذلک من اخیک بالشکر و الارصاد بالمکافأة فی مثلها ان فزع الیک، و لا قوة الا بالله. (تحف العقول 269/)
2- در سنن ابی داود به سند خویش از ابی هریره آمده است که گفت: پیامبرخدا(ص) فرمود:
نظیر همین روایت در سنن ابن ماجه از ابوهریره، و نیز از ابی مسعود از آن حضرت (ص) نقل شده است. و باز همین روایت را سفینة البحار از امیرالمؤمنین (ع) روایت کرده است.سنن ابی ماجه 1233/2، کتاب الادب، باب 37، حدیث 3745 و 3746؛ و سفینة البحار 718/1
.jpg)
