صفحه ۸۶

به گاه رنج و سختی مشورت کن ____ اگرچه خود خردمندی و بینا
ببیند چشم هر جا را ولی جز ____ به آئینه نبیند خویشتن راترجمه ای قریب به مضمون، متأثر از ذوق نارسای مقرر.

عدم تناقض ضرورت مشورت با تمرکز در تصمیم گیری

ظاهرا بیشترین موارد مشورت پیامبراکرم (ص) [در امور حکومتی ] مشورت با بزرگان و سران قبایل آن زمان بوده تا به آنان شخصیت داده و نظر آنان را به اسلام جلب کند و بدین وسیله اعتماد خود را نسبت به آنان ابراز دارد، و بی تردید نفس این عمل از قویترین عوامل مؤثر در اعتماد به نفس و تلاش و تحرک و پیروی آنان در همه مراحل از آن حضرت بوده است.

و اما غیر از آن حضرت - یعنی فرمانروایان غیر معصوم - لازم است در زمینه های مختلف: امور مهم سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دفاعی افرادی آگاه و متخصص به صورت مشاور داشته باشند که مسائل را برای آنان مطرح نموده و کلیات را در اختیار آنان بگذارند، و از آنان بخواهند که در آن زمینه خاص، تبادل افکار و آراء نموده و راه صحیح و درست را بیابند و برای اداره جامعه و پیشرفت کشور خطوط کلی و برنامه صحیح را ارائه دهند.

نکته ای را که همواره حاکم اسلامی [و بالطبع سایر مسؤولین رده های مختلف حکومت اسلامی ] باید در نظر داشته باشد این است که از خود بزرگ بینی و اکتفا به نظر خویش برحذر باشد. باید آراء مختلف را بشنود و جوانب مختلف هر نظر را بررسی کند و پس از تأمل و تعمق آنچه را به صلاح جامعه و حکومت اسلامی است انتخاب کند، و هرگز بدون مشورت و تبادل افکار اقدام به تصمیم گیری نکند؛ چراکه اسب تندرو گاهی از حرکت می‎ماند و شمشیر برنده گاهی به کندی می‎گراید [ان الجواد قد یکبو و ان الصارم قد ینبو] و ضرر خطا و لغزش بزرگان نیز بسیار بزرگ است.

ناوبری کتاب