صفحه ۸۴

مشورت می‎کرد، به آن حضرت گفته می‎شد: آیا با مثل چنین شخصی مشورت می‎کنید؟ حضرت می‎فرمود: همانا خداوند - تبارک و تعالی - شاید گشایشی را در زبان این نهاده باشد. حضرت فرمود: در پاره ای موارد مطالبی به آن حضرت گفته می‎شد و آن حضرت آنرا در ارتباط با باغ و مزرعه خویش به کار می‎بست."روی الحسن بن الجهم، قال: کنا عند ابی الحسن الرضا(ع) فذکر اباه (ع) فقال: کان عقله لاتوازن به العقول، و ربما شاور الاسود من سودانه، فقیل له: تشاور مثل هذا؟ فقال: ان الله - تبارک و تعالی - ربما فتح علی لسانه. قال: فکانوا ربما اشاروا علیه بالشئ فیعمل به من الضیعة و البستان. (وسائل ‏428/8، باب 24 از ابواب احکام العشره، حدیث 3) مشورت در همه امور عمل پسندیده ایست حتی در خانواده اگر پدر با فرزندان مشورت کند برای رشد آنان بسیار مناسب است و مرد در مسائل زندگی اگر با همسر خود مشورت کند بجاست و معنی این جمله که می‎فرماید: و شاوروهن و خالفوهن در مسائل اجتماعی است و معنی آن این است که مرد در انجام مسؤولیت خود تحت تأثیر عواطف و احساسات زن قرار نگیرد و اسیر خواستهای زنان نشود. (الف -م، جلسه 125 درس)

14- در آخر الفقیه [کتاب من لایحضره الفقیه ] در وصیت امیرالمؤمنین (ع) به فرزندش محمد حنفیه آمده است:

"نظر افراد را در کنار یکدیگر قرار بده آنگاه آن نظری که به صحت نزدیک تر و از شک و اشتباه دورتر است را برگزین [تا اینکه می‎فرماید:] آن کس که فقط به نظر خود تکیه نمود خود را به مخاطره افکند، و آن کس که از نظرهای گوناگون استقبال کرد به جایگاههای خطا و لغزش پی برد.""اضمم آراء الرجال بعضها الی بعض ثم اختر اقربها الی الصواب و ابعدها من الارتیاب." - الی ان قال -: "قد خاطر بنفسه من استغنی برأیه، و من استقبل وجوه الآراء عرف مواقع الخطاء." (الفقیه ‏385/4 و 388، باب النوادر، حدیث 5834)

15- در غرر و درر آمدی، از امیرالمؤمنین (ع) آمده است:

"از میان مردم نظر کسی پسندیده تر است که خود را از رأی و نظر مشاور بی نیاز نداند."افضل الناس رأیا من لایستغنی عن رأی مشیر. (غرر و درر ‏429/2، حدیث 3152)

16- باز در همانجا آمده است:

"همانا مردم به مشورت تشویق شده اند بدان جهت که رأی مشاور نظری است

ناوبری کتاب