آیت‌الله منتظری

صادر گردیده، به همان حد ضرورت و اضطرار محدود است نه فراتر از آن.من اجمالا می‎خواهم بگویم در این گونه امور بنا بر آزادی است مگر اینکه ضرورت دخالت حاکم را اقتضا کند؛ در این گونه امور اگر حاکم بخواهد دخالت کند باید مأمور زیادتری استخدام کند، مخارج بیشتری بپردازد، هر روز به عناوین مختلف با مردم درگیر باشد، بالاخره حساب این مسائل هم باید بشود، اصل در تجارت و صنعت و زراعت و کارهای شخصی نظیر ازدواج و مسکن و نوع پوشیدن لباس و... بر آزادی مردم است مگر اینکه مفسده ای بر آن مترتب باشد. البته این نکته را باید یادآور شد که ما مخالف آن نیستیم که اگر لازم شد روزی دولت و حکومت چیزی را کنترل کند، اما از چیزهائی که برای انسان اهمیت دارد آزادی اوست و این آزادی را نمی توان به سادگی از او گرفت. (الف - م، جلسه 123 درس)