آیت‌الله منتظری

[در این روایت نیز حد به معنای اعم از حد اصطلاحی و تعزیر و تأدیب است ].

5- علی بن جعفر از برادرش موسی بن جعفر(ع) پرسید: آیا شخصی می‎تواند بنده اش را به خاطر جرمی که مرتکب شده بزند؟ فرمود: "باید او را به اندازه گناهی که کرده تنبیه کند، اگر بنده ای زنا کرد باید او را شلاق زد و اگر مرتکب کاری غیر از آن شد باید به او یک یا دو یا در همین حدود شلاق زد، و در مجازات بنده افراط نشود."قال: سألته عن رجل هل یصلح له ان یضرب مملوکه فی الذنب یذنبه ؟ قال (ع): یضربه علی قدر ذنبه. ان زنی جلده و ان کان غیر ذلک فعلی قدر ذنبه: السوط و السوطین و شبهه، و لایفرط فی العقوبة . (وسائل ‏340/18، ابواب مقدمات حدود، باب 30، حدیث 8)

6- در مستدرک از فقه الرضا نقل شده است که: "مقدار ضربات در تأدیب بین سه تا ده ضربه است."مستدرک الوسائل ‏248/3، ابواب بقیة الحدود، باب 6، حدیث 1، منقول از فقه الرضا 310.

و روایات دیگری از این قبیل، در جهت ششم نیز توضیح دادیم که می‎توان تمام روایاتی را که بر ده ضربه دلالت دارد بر تأدیب نیز حمل کرد.

بدیهی است همان طور که قبلا نیز اشاره شد اگر بنده مکلفی دست به ارتکاب یکی از معاصی شرعی که برای آنها حد و تعزیر معین شده بزند، یا آنکه بچه ممیز مرتکب برخی از گناهان مانند لواط و سرقت و... بشود، این روایات شامل آن نمی گردد؛ زیرا آنچه در این موارد اجرا می‎گردد تعزیر است نه تأدیب. پس مورد اجرای تأدیب، تخلفات عادی است نه تخلفات شرعی، خصوصا تخلفات شرعی بسیار ناپسند.

مطلب دیگر اینکه: آیا اجرای تأدیب در موارد خاص خودش واجب است یا خیر؟ پاسخ این است که: اگر ما اجرای تأدیب را در تخلفات عادی محصور کنیم - که ظاهرا چنین است - وجهی برای واجب بودن آن وجود ندارد. ولی اگر گفتیم: اجرای