صفحه ۴۹۶

"تعزیر بابی گسترده است که حاکم از راه آن به هر نوع جرمی که شارع برای آن حد و کفاره ای تعیین نکرده حکم می‎دهد، قاضی در این گونه موارد می‎تواند برای هر معصیت و جرمی از هر طبقه و دسته ای مجازات مناسبی همچون زدن، تبعید، توبیخ و مثل آن (و یا جریمه مالی) تعیین کند."الفقه علی المذاهب الاربعة 400/5

11- در کتاب الفقه الاسلامی و ادلته چنین آمده است:

"تعزیر به انحاء مختلفی مثل زدن، حبس کردن، شلاق زدن، توبیخ کردن و یا جریمه مالی و مانند آن اجرا می‎شود. نوع تعزیر و تفاوت مقدار آن بستگی به چگونگی حالت متخلفان دارد؛ حتی در مورد حکم قتل بنابر نظریه فقهای حنفی و مالکی، امام می‎تواند نوع تعزیر را معین کند. اختیار اجرای تعزیر در هر زمان و مکانی به دولت واگذار شده و دولت برای قضات آئین نامه ای تدوین می‎کند و آنان می‎توانند به این وسیله حکم تعزیر را برحسب مصلحت با این آئین نامه تنظیمی مطابقت دهند."الفقه الاسلامی و ادلته 287/4

از کلمات این نویسندگان (از اهل سنت) چنین برمی آید که مفهوم اصطلاحی تعزیر در نزد ایشان مانند مفهوم لغوی آن اعم از زدن و به درد آوردن مجرم است. بنابراین تعزیر علاوه بر مفاهیمی همچون حبس و تبعید شامل توبیخ و طرد مجرم نیز می‎گردد، و نکته ای که آنها متذکر شده اند چندان هم غریب نیست؛ زیرا روشن است که رواج معنای زدن و اجرای آن از دیگر معانی تعزیر بدین خاطر است که تنبیه بدنی جزو ظاهرترین و مؤثرترین و سودمندترین و قابل دسترس ترین مصادیق تعزیر می‎باشد.چنانچه ملاحظه فرمودید از کلمات فقهای شیعه که تعزیر را به مفهوم عام و گسترده آن گرفته اند تنها کشف اللثام بود، ولی در کتب فقهای سنت با توجه به اینکه با مسائل حکومت عملا سروکار داشته اند و مبتلا به آنها بوده است عموما تعزیر را به انواع مختلف جایز دانسته اند. (الف - م، جلسه 206 درس)

اخباری که درباره تأدیب بدون زدن و به درد آوردن و یا همراه آن وارد شده است

1- پیامبراکرم (ص) حکم بن ابی العاص را به خاطر آنکه به مسخره تقلید راه رفتن و

ناوبری کتاب