صفحه ۴۹۳

"میزان تعزیر به تناسب نوع گناه و نیز کیفیت حال مجرم اختلاف پیدا می‎کند، بنابراین از آن جهت که تعزیر برای منع مجرم از ارتکاب به گناه اجرا می‎گردد و نیز به خاطر مصلحتی که درآن وجود دارد مانند حدود است و مقدار آن با توجه به نوع گناه مختلف می‎شود؛ ولی از سه جهت نیز با حدود تفاوت دارد:

که نخستین آنها عبارت است از اینکه نوع تنبیه افراد باشخصیت، محترم و خویشتن دار که بعضا مرتکب گناه می‎شوند، سبک تر از تنبیه متخلفان و بزهکاران کم شخصیت و احیانا سفیه گونه می‎باشد، و این به خاطر سخن پیامبر(ص) است که فرمود: "از لغزشهای افراد محترم چشم پوشی کنید"اقیلوا ذوی الهیآت عثراتهم بنابراین تعزیر افراد به شأن و منزلت آنان بستگی دارد، اگرچه در اجرای حدود تعیین شده شرعی هیچ تفاوتی میان آنها با دیگر مردمان نیست.

لذا تعزیر افراد محترم با اعراض از آنان و تعزیر افرادی که در منزلتی پایین تر از آنان قرار دارند با درشتی کردن و تعزیر کسانی که پایین تر از آنان هستند با گفتاری که مانع از انجام گناه می‎باشد صورت می‎پذیرد، و غایت تعزیر در مورد این دسته استخفاف است که در آن تهمت و دشنام نباشد. همچنین تعزیر افرادی که پایین تر از آنان جای دارند با حبس کردن، بسته به نوع جرم و لغزش آنان، صورت می‎پذیرد، مثلا بعضی از آنها یک روز در زندان نگهداری می‎شوند و برخی دیگر بیش از یک روز و تا زمانی مشخص و معین."احکام السلطانیه 236/

ابویعلی فراء نیز مطالبی قریب به همین مضامین را آورده است.احکام السلطانیه 279/

5- در کتاب معالم القربة آمده است:

"حکم تعزیر به اعتبار جرم و مجرم متفاوت است، از یک جهت به حد شباهت دارد که آن نیز آزار است برای اصلاح شدن فرد و تنبیهی است که به حسب اختلاف جرم متفاوت می‎گردد. از جهت دیگر با حد تفاوت دارد که تأدیب افراد باشخصیت و

صفحه ۴۹۲ صفحه ۴۹۴
ناوبری کتاب