"محتسب باید همواره بازارها را مراقبت کند و هر زمان سوار شود و به بازاریان و فروشندگان و راهها و ترازوها و وزنه ها سرکشی کند و طرز معاش و خوراک و نیز تقلباتی را که میکنند بنگرد، شب یا روز در اوقات مختلف به بازرسی پردازد و این کار را غفلتا انجام دهد. و اگر بازرسی بعضی از دکانها به هنگام روز میسر نباشد در موقع شب مهر زند و بامداد به بازرسی بپردازد. به هنگام بازرسی باید شخصی امین و کاردان و استوار و مقبول القول همراه او باشد، اما جز بدانچه برخود او آشکار شود اعتماد نکند؛ و نیز بازرسی بازارها را سست نگیرد، چنانچه نقل شده است در روزگار علی بن عیسی وزیر، محتسب بغداد غالبا در خانه خود مینشست، بدو نوشت کار حسبه با پوشیدگی و دوری از مردم سازگار نیست، در بازارها بگرد تا روزی بر تو حلال باشد، به خدا سوگند اگر روزها در خانه بمانی خانه را بر سرت آتش خواهم زد."معالم القربة 219/ (=چاپ مصر 320).
8- شایسته است که محتسب همواره به حال سوار یا پیاده، مأموران و غلامان و یارانی به اندازه احتیاج همراه داشته باشد؛ زیرا این امر بر احترام و هیبت او میافزاید؛ و در گرفتن حق طلبکاران از بدهکاران وی را یاری کنند. اما باید پاکدامن و خویشتن دار و زیرک و باشهامت باشند، و محتسب باید آنان را تربیت و تهذیب کند و به آنان بیاموزد که چگونه نزد او کار کنند و بدهکاران را چگونه تعقیب کنند، و کسی را که نزد وی میآورند سبب جلب را به او نگویند تا برای رهایی خود دلیل نیندیشد، و چون کسی را با ساز و برگ و وسائل کار بطلبند به همان حالتی که او را مییابند جلب کنند.
مأموری که برای احضار کسی میرود باید با مشورت محتسب اقدام کند و به هنگام رفتن با عزم و قوت نفس باشد و خصم را به سرعت حاضر کند تا بترسد و مرعوب شود و از کار زشت دست بردارد."معالم القربة 220/ (=چاپ مصر 322).
.jpg)
