صفحه ۴۶۳

این گونه مسائل اهتمام ورزند و این عناوین را با مصادیق و موضوعات رایج این زمان تطبیق دهند.

شما ملاحظه می‎فرمایید که بیشترین کسانی که متعرض این مسأله و عموم مسائل مربوط به دولت و حکومت شده اند علما و نویسندگان سنی مذهب بوده اند. و سر آن این بوده است که دانشمندان و علمای شیعه همواره در طول زمان به غیر از مدت زمانی کوتاه از حکومت و حاکمیت برکنار بوده اند، ولکن منابع ما برای بررسی این مسائل بسیار غنی است و روایاتی از ائمه طاهرین (ع) که بر این گونه مسائل دلالت داشته باشد بسیار زیاد است، که در خلال اخباری که از آنان به دست ما رسیده می‎توان بدان دست یافت. و این زمینه ای است برای پی جویی و کاوش.

خاتمه: ویژگی ها و شرایط محتسب

ابن اخوه در باب اول و باب پنجاه و سوم معالم القربة آداب محتسب و آنچه باینده و زیبنده اوست را آورده که ما برای کامل شدن بحث و نتیجه گیری بیشتر به اختصار در چند محور یادآور می‎شویم:

1- در باب اول می‎گوید: "اولین چیزی که بر محتسب واجب است آن است که بدانچه می‎داند عمل کند و گفتار او مخالف کردارش نباشد. که خداوند متعال در مقام سرزنش بنی اسراییل می‎فرماید: "آیا مردم را به نیکوکاری فرا می‎خوانید و خود را فراموش می‎کنید؟!."اتأمرون الناس بالبر و تنسون انفسکم ؟

و از رسول خدا(ص) نقل شده که می‎فرمود: "در شب معراج مردانی را دیدم که لبهای آنها را قیچی کرده بودند، از جبرئیل پرسیدم که اینها کیانند؟ گفت: از سخن گویان و خطباء امت تو هستند، آنان که مردم را به تقوا و نیکی فراخوانده و خود عمل نکرده اند."رأیت لیلة اسری بی رجالا تقرض شفاههم بالمقاریض فقلت: من هؤلاء یا جبرئیل ؟ قال: خطباء امتک الذین یأمرون الناس بالبر و ینسون انفسهم.

و خداوند به نقل از حضرت شعیب که قوم خویش را از کم فروشی در وزن و پیمانه

ناوبری کتاب