صفحه ۴۶۰

رستاخیز می‎ترسم." مکحول دمشقی می‎گوید: در روز قیامت منادی ندا می‎دهد: کجایند ستمگران و یاوران ستمگران، پس باقی نمی ماند کسی که برای آنان مدادی تراشیده یا دواتی آورده و کارهایی فراتر از آن، مگر اینکه همه آنان را در تابوتی از آتش گرد می‎آورند و در جهنم می‎افکنند.

در روایت دیگری از پیامبر(ص) منقول است که فرمود: "هرگز در محلی که مظلومی مورد اذیت واقع می‎شود بی تفاوت نایستید؛ زیرا به کسی که شاهد آن صحنه باشد و از وی دفاع نکند لعنت خداوند نازل می‎شود."لایقف احدکم موقفا یضرب فیه رجل مظلوم، فان اللعنة تنزل علی من حضر حیث لم یدفع عنه.

کارفرمایی امری بسیار مهم است، و والی در کار خود موفق نمی شود مگر اینکه با دانشمندان و صالحان و فضلای دین معاشرت کند و راه عدل را از ایشان فرا گیرد تا کار بر او آسان گردد.

بزرگترین خصلتی که خاصه و عامه از والی توقع دارند این است که انصاف را نسبت به خاصگان و پیرامونیان و یاران رعایت کند و هر زمان وضعیت آنان را جویا شود و نگذارد که مأموران وی از وامداران بیشتر از حد تمکن آنان بگیرند.

والی باید در پند دادن و بازداشتن مردم از ظلم، نرمخو و ظریف و نرم گفتار و گشاده رو باشد و جبار و ترشرو نباشد. خداوند به پیغمبر خود فرمود: "اگر بدزبان و درشتخو بودی از پیرامون تو پراکنده می‎شدند."ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک . معالم القربة 216/(=چاپ مصر 316).

42- وظایف محتسب

ایشان در باب پنجاه و سوم، وظایف محتسب را یادآور شده که ما خلاصه آنرا همراه با مطالبی که در باب أول آداب حسبه و چیزهایی که بر محتسب باینده و زیبنده است آورده، در خاتمه همین فصل یادآور می‎شویم.

43- حسبه بر کشتیبانان

در باب پنجاه و چهارم، حسبه بر کشتیبانان و صاحبان مراکب را آورده و می‎نویسد:

ناوبری کتاب