صفحه ۴۶

4- مردم را به اموری که سود یا زیان آنها در آن است راهنمائی کند.

5- با بیچارگان و طرفداران حق با نرمی و مهربانی رفتار کند و در برابر ستمگران شدت به خرج دهد.

6- در اداره کشور حسابرسی و تشویق و تنبیه داشته باشد.

7- مردم را به فراگرفتن مسائل دینی و تفقه در آن، مورد تشویق قرار دهد.

8- احکام حج و سایر واجبات و مستحبات مردم را به آنان بیاموزد. و نکته های دیگری از این قبیل که از مجموعه آن و از آنچه پیش از این به نقل از پیامبراکرم (ص) خوانده شد[دستورالعمل آن حضرت به معاذ بن جبل ] انتظارات آن حضرت از حاکم اسلامی مشخص می‎شود.

9- در نهج البلاغه آمده است:

"بار خدایا تو می‎دانی که آنچه ما به دنبال آن هستیم به خاطر علاقه به سلطنت و یا چنگ افکندن به چیزی از حطام دنیا نیست، بلکه بدان جهت است که دین تو را به جامعه بازگردانیم و اصلاح را در شهرهای تو آشکار نمائیم، تا بندگان ستمدیده تو امنیت یابند و حدود اجرا نشده تو به اجرا درآید."اللهم انک تعلم انه لم یکن الذی کان منا منافسة فی سلطان، و لا التماس شئ من فضول الحطام ولکن لنرد المعالم من دینک و نظهر الاصلاح فی بلادک فیأمن المظلومون من عبادک و تقام المعطلة من حدودک . (نهج البلاغه،فیض 406/،لح 189/،خطبه 131)

پیش از این به نقل از کتاب تحف العقول در خطبه ای منسوب به آن حضرت و یا سیدالشهداء امام حسین (ع) [به اختلاف نقل ] نظیر این مطلب گذشت.ر.ک . تحف العقول / 239

از این کلام استفاده می‎شود که امیرالمؤمنین (ع) در مقابل مسائلی که می‎گذشت ساکت نبوده است، بلکه پیوسته درصدد پیدا نمودن راهی بوده و برای بازگرداندن حکومت احتجاج می‎فرموده است؛ اما این مطلب و پیگیری برای ریاست طلبی و دنیاخواهی و مقام نبوده، بلکه برای احیای معالم دین و اصلاح شهرها و رفع ظلم و اقامه حدود اجرانشده الهی بوده است.

ناوبری کتاب