صفحه ۴۵۶

و نیکی و فضیلت معروف باشد و نیز دانا به علوم شرعی و ادب و حافظ قرآن و احادیث پیامبراکرم (ص) و آشنا به اخبار صالحان و سرگذشت گذشتگان باشد، و باید واعظ را در این امور آزمایش کنند، اگر از عهده برآمد به وعظ بپردازد وگرنه بازش دارند، چنانچه امام علی بن ابی طالب (ع) حسن بصری را که برای مردم سخن می‎گفت بیازمود و پرسید: ستون دین چیست ؟ گفت: پارسایی. پرسید: آفت آن چیست ؟ گفت: آزمندی. فرمود: اکنون سخن بگوی اگر خواهی.

هر کس دارای شرایط مذکور باشد می‎تواند در جوامع و مساجد بر منبر رود، و هرکه بدین امور نادان باشد حق سخن رانی ندارد، و اگر توجه نکرد و به منبر رفتن ادامه داد باید مورد تعزیر قرار گیرد.

اما اگر کسی اندکی از سخنان واعظان و نیز احادیث و اخبار صالحان گذشته را بداند و برای ارتزاق وعظ کند، رواست به شرط آنکه بر منبر ننشیند و بلکه ایستاده سخن گوید؛ زیرا بر منبر نشستن رتبه شریفی است که جز به واعظان باصلاحیت روا نیست. و در اهمیت منبر همین بس که رسول خدا(ص) و خلفا و امامان بر آن می‎نشستند... پس نباید اجازه منبر رفتن بدهند مگر به کسی که به دین مشهور و در دین و فضیلت معروف باشد - چنانچه پیش از این گفته شد - و نیز باید در راه خدا عمل نماید و مجتهد و سخنور و فعال باشد..."این معنی که در ذهن مردم است که آیا فلانی اجازه اجتهاد دارد؟ اجازه منبر رفتن دارد؟ حرف بی حسابی نیست و برخلاف آنچه بین خواص به شوخی مشهور است که واعظ و منبری باید هفتاد "بی" داشته باشد، بی سواد باشد! بی دین باشد و... - چنانچه ایشان هم اشاره دارند - منبری باید هفتاد "با" داشته باشد، بادین، باسواد، باادب و... و انصافا با اینکه ایشان این کتاب را حدود هفتصد سال پیش نوشته اند بسیاری از مطالب آن الان هم تازگی دارد. (الف - م، جلسه 204 درس)

واعظی که جوان باشد و خود را برای زنان بیاراید و در جامه و وضع ظاهری از قبیل گذاشتن موهای بلند و حرکات و اشارات خود را مقبول زنان کند، باید از وعظ ممنوع گردد؛ زیرا فساد آن بیشتر از اصلاح است، و این معنی از قراین احوال او به دست می‎آید، بلکه سزاوار نیست مسند وعظ و خطابه را بسپارند مگر به کسی که ظاهری پارسا، قیافه و شمایلی آرام و با وقار، و سر و لباس و زندگی اش زندگی صالحان باشد، والامردم را بیشتر به گمراهی می‎کشاند.

و واجب است بین زنان و مردان پرده ای بکشند که مانع از نگاه به آنان شود؛ چرا که در اینجا مظنه فساد وجود دارد...."معالم القربة 179/(=چاپ مصر 271).

ناوبری کتاب