صفحه ۴۴۷

که آنچه متداول و مشهور است را نام می‎بریم...

اما معجونها نیز نامهای بسیار دارند؛ و همچنین است قرصها، ربها، داروهای مکیدنی، داروهای اشتهاآور [جوارشیات، معرب گوارشیات ] حبه ها، داروهای ملین، انواع شیافها و چیزهایی که از مطبوخات می‎سازند، و اگر در این باب آنچه گفتنی بود می‎گفتم و استقصا می‎کردم سخن به درازا می‎کشید."معالم القربة 115/ (=چاپ مصر 185).

البته مراد از حسبه در این باب و باب بعدی، حسابرسی و نظارت بر انواع داروها و کیفیت ساخت و ترکیبات آنهاست، و اینها از اموری است که [به خاطر تخصصی بودن و ناآگاهی مردم ] تقلب در آن بسیار زیاد است، که لازم است [به خاطر حساسیت آن ] همواره مراقبت و نظارت دقیق بر آنها صورت گیرد.در زمان ما رسیدگی به کیفیت داروها و بسیاری از مصنوعات و منسوجات به مؤسسه استاندارد واگذار شده که با خوردن مهر استاندارد بر کالای ساخته شده کیفیت کالا مورد تأیید قرار می‎گیرد و مأمورین حسبه (پاسبانان، پاسدارها و مأمورین قضایی) بر اساس آن می‎توانند کیفیت کالا را کنترل کنند و با فرستادن کالای مشکوک به آزمایشگاه مؤسسه استاندارد از کیفیت آن آگاه شوند. (مقرر)

26- حسبه بر عطاران و شمع سازان

درباب بیست و پنجم حسبه بر عطاران و شمع سازان را متذکر شده و می‎نویسد:

"این باب از مهمترین چیزهایی است که محتسب باید به آن بذل توجه کند و باید جز به کسانی که تجربه و خبرویت کامل دارند اجازه خرید و فروش انواع داروها و عطریات را ندهد، در عین حال باید فردی مورد اطمینان و در دین خود امین باشد و از خداوند بترسد؛ زیرا داروها معمولا از عطارها به طور جداگانه خریداری می‎شود آنگاه با یکدیگر ترکیب می‎شود و چه بسا فرد ناآگاهی دارویی را به عنوان اینکه سالم و مطلوب است از کسی می‎خرد آنگاه ناآگاه دیگری همان دارو را از وی خریداری می‎کند و برای ساختن دوا از آن استفاده می‎کند که نتیجه مطلوب به دست آورد ولی درست عکس مطلوب خود نتیجه می‎گیرد و موجب زیان و شدت مرض بیمار می‎گردد.

آنگاه ایشان انواع غش و راههای مختلف آن در داروها و معجونهای مختلف و

صفحه ۴۴۶ صفحه ۴۴۸
ناوبری کتاب