دیگر محتسب موظف به دخالت در این امور نیست.
و اما امر به معروف در حقوق خصوصی مردم، مثل حقوق از بین رفته و یا مطالبات به تأخیر افتاده آنها و... در چنین مواردی وظیفه محتسب است که در صورت استمداد صاحبان حق دستور تأمین حقوق از بین رفته مردم را صادر نماید.معالم القربة 26/ (چاپ مصر 76/)
7- امر به معروف در حقوق مشترک بین خدا و خلق
و اما امر به معروف در حقوق مشترک بین خدا و خلق، که از موارد آن عبارت است از ابلاغ دستور به اولیاء و سرپرستان که دختران و پسران مجرد خود را به همسری همسران متناسب با آنان درآورند، و همچنین دستور به زنانی که از شوهران خود جدا شده اند به اینکه احکام عده را مراعات نمایند و... در این گونه موارد محتسب میتواند زن متخلف از احکام عده را تأدیب نماید ولکن اولیاء و سرپرستان دختران و پسران مجرد که از ازدواج آنان خودداری میکنند را نمی تواند تأدیب نماید؛ و (همچنین) محتسب میتواند اشخاصی را که نسب فرزندان خود را انکار مینمایند، در صورتی که ازدواج مادران چنین فرزندانی با اشخاص انکار کننده [برقراری نسبت پدر و فرزندی میان آنان ] ثابت شود، وادار به رعایت احکام و مقررات پدری نموده و آنها را مجازات تأدیبی نماید. همچنین محتسب میتواند برده داران را به رعایت حقوق برده های خود از قبیل تهیه لباس و پرداخت نفقه آنان وا دار؛ زیرا که رسول خدا(ص) فرموده اند:
حق دریافت طعام و لباس و تحمیل نکردن کارهای طاقت فرسا و بیش از حد توانایی از حقوق مسلم بردگان است...
و برای کسی که حیوانی را در اختیار دارد واجب است که علوفه مورد نیاز آن را به او بدهد، و باری که بیش از حد توانایی حیوان بوده و به سلامت آن صدمه میزند بر او حمل نکند، و از شیر او فقط مقداری را که زاید بر نیاز بچه اش میباشد بدوشد، برای اینکه شیر مادر را خداوند برای بچه او آفریده است، پس جلوگیری وی از حق مسلم جایز نمی باشد؛ بنابراین اگر صاحب حیوان از پرداخت آذوقه حیوان خودداری کند، محتسب او را به پرداخت آن وادار مینماید.معالم القربة 26/ (چاپ مصر 77/)
.jpg)
