صفحه ۴۲۲

مواردی که اطلاع پیدا می‎کند ملاحظه و حکم صادر نماید؛ هرچند که او نمی تواند در مورد همه دعاوی مطروحه اعمال نظر کند، بلکه دایره عملیاتی او منحصربه اموری است که به تقلب و تدلیس (پوشاندن عیب جنس) و غیر آن و به وزنها و اندازه ها مربوط می‎شود، و نیز او می‎تواند کسانی را که ازپرداخت دیون خود سرباز می‎زنند و در آن تعلل و تأخیر روا می‎دارند وادار به انصاف و پرداخت نماید، و مانند این اموری که احتیاج به تشریفات قضایی مانند گوش دادن به شهادت شهود و تنفیذ حکم ندارد، به نظر می‎رسد که در موارد یاد شده به جهت همگانی بودن این امور و سهولت حصول غرض از آنها رسیدگی به آنها به دستگاه قضایی محول نشده بلکه به مسؤول حسبه واگذار شده است، از این نظر می‎توان گفت که: دستگاه حسبه به این جهت وضع شده که در خدمت دستگاه قضایی باشد."مقدمه ابن خلدون 158/، کتاب اول، فصل 3، فصل 32 (چاپ دیگر 225/، فصل 31).

مطالب ارزشمند ابن اخوه در معالم القربة

محمد بن محمد بن احمد قریشی معروف به ابن اخوه (متوفی 729 هجری) در باب حسبه کتاب جامعی تألیف کرده و آن را "معالم القربة فی احکام الحسبة" نامگذاری کرده و در آن ابواب و فصول زیادی منعقد کرده است که تعداد بابهای آن به هفتاد باب می‎رسد، او در بابهای مختلف این کتاب به تشریح و توضیح وظائف محتسب [نیروهای انتظامی، مأمورین شهرداری و قضایی و امثال ذلک ] از جهات مختلف آن پرداخته است، اینک ما پاره ای از وظایف محتسب را که وی در کتاب خود به شرح و بسط آن پرداخته به علت اهمیت و عمومیت فواید آنها و به جهت آنکه غالبا مبتلابه جامعه می‎باشد به طور خلاصه یادآور می‎شویم، اگرچه در برخی از مطالب آن برای بحث و اشکال زمینه وسیعی وجود دارد ولکن ما فعلا از پرداختن به آنها خودداری کرده و آقایان فضلاء را به مطالعه این کتاب سفارش و تشویق می‎کنیم؛ زیرا در موضوع خود اثر بسیار گرانبها و ارزشمندی است.این کتاب ارزشمند و در نوع خود بی نظیر توسط استاد جعفر شعار در سال 1347 هجری شمسی زیر عنوان (آئین شهرداری) به فارسی ترجمه شده و توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب چاپ و منتشر شده است. استاد شعار در مقدمه خویش بر ترجمه این کتاب در ارتباط با معرفی کتاب و شخصیت مؤلف آن می‎نویسد: مؤلف کتاب، محمد بن محمد بن احمد بن ابی زید معروف به "ابن اخوة"

صفحه ۴۲۱ صفحه ۴۲۳
ناوبری کتاب