جهت دوازدهم: وظیفه محتسب
وظیفه محتسب به طور اجمال عبارت از تبلیغ و گسترش معروف و برچیدن منکرات و کارهای ناپسند از جامعه است. و ظاهرا منظور از معروف در این باب همه آن چیزهائی است که از نظر عقل پسندیده است و یا اینکه شرع آن را مستحسن میشمارد، مانند واجبات و مستحبات شرعی و پاره ای از مباحات که دارای بعضی از جهات راجحه در رابطه با مصالح اجتماعی باشند؛ و منظور از منکر هم به طور مطلق آن چیزی است که عقل یا شرع آن را نمی پسندد، مانند محرمات و مکروهات شرعیه و پاره ای از مباحات که عرفا دارای نوعی ناپسندی باشد؛ زیرا چه بسا اموری که ذاتا حرام نیستند ولکن مصالح اجتماع و امت اسلامی مقتضی آن است که آزادی عمل افراد نسبت به این امور محدود شود.
محقق (ره) در شرایع میفرماید:
و در جواهر آمده است:
به نظر میرسد آنچه که صاحب جواهر فرموده صحیح است و به همین جهت ابن حمزه در وسیله نهی از منکر را نیز اعم گرفته و میگوید: