صفحه ۳۹۱

مشکلات را می‎داند، در صورتی که نیرو و توان و افرادی که از وی اطاعت کنند ندارد، حرجی نیست."ولیس علی من یعلم ذلک فی هذه الهدنة من حرج اذا کان لا قوة له و لا عدد و لا طاعة . (وسائل ‏400/11، ابواب امر و نهی، باب 2، حدیث 1)

3- در خبر یحیی الطویل آمده است که امام صادق (ع) فرمود:

"امر به معروف و نهی از منکر می‎شود مؤمن و او موعظه می‎پذیرد، یا نادان پس آگاه می‎شود؛ اما کسی که صاحب تازیانه و شمشیر است امر و نهی پذیر نیست."انما یؤمر بالمعروف و ینهی عن المنکر مؤمن فیتعظ، او جاهل فیتعلم؛ فاما صاحب سوط او سیف فلا. (وسائل ‏400/11، ابواب امر و نهی، باب 2، حدیث 2)

4- در خبر مفضل بن یزید از امام صادق (ع) آمده است که گفت: آن حضرت به من فرمود:

"ای مفضل، کسی که متعرض سلطان ستمگری شود و بلیه ای به او برسد پاداشی بر آن مترتب نیست و اجر "صبر بر مشکلات" روزی وی نمی گردد."یا مفضل، من تعرض لسلطان جائر فاصابته بلیة لم یؤجر علیها، ولم یرزق الصبر علیها. (وسائل ‏401/11، ابواب امر و نهی، باب 2، حدیث 3)

5- در خبر ابی داود رقی آمده است که گفت: از امام صادق (ع) شنیدم که می‎فرمود:

"سزاوار نیست شخص مؤمن نفس خویش را به ذلت افکند"، گفته شد: چگونه نفس خویش را به ذلت افکند؟ فرمود: "دست به کاری بزند که توان آن را ندارد."لاینبغی للمؤمن ان یذل نفسه، قیل له: وکیف یذل نفسه ؟ قال: یتعرض لما لایطیق. (وسائل ‏425/11، ابواب امر و نهی، باب 13، حدیث 1)

و روایات دیگری از این قبیل.

و در کتاب مجمع الفایده برای این شرط (شرط چهارم) این گونه استدلال شده است:

"چون ارتکاب منکر قبیح است و ضرر و زیان نیز قبیح است، و رفع قبیح با قبیح نیز قبیح است، و اینکه واجب باشد انسان به خود و سایر مسلمانان زیان رساند تا از حرامی جلوگیری کند این هم دلیلی برای آن نداریم اگرچه فرض شود که شدت آن از

ناوبری کتاب