صفحه ۳۸۸

در این مسأله اقوال و دیدگاههای متفاوتی است. و در هر حال احتیاط نیکو است. مطلب دیگر اینکه: آیا صرف خودداری از استمرار گناه برای رفع وجوب نهی از منکر کافی است، یا اینکه لازم است از گذشته خویش نیز توبه کرده باشد؟ از کلمات اکثر فقها استفاده می‎شود که به صرف خودداری از گناه نهی از منکر ساقط است.

بلی، چون توبه از گناه واجب است، در امر به معروف اگر آشکار شود که وی بر ترک آن اصرار دارد واجب است امر به توبه، بلکه مجرد احتمال به استمرار نیز به دلیل وجود استصحاب وجوب کفایت می‎کند.

این برخی از کلمات اصحاب در این زمینه بود. محقق اردبیلی (ره) نیزدر مجمع الفایده می‎فرماید:

"ظاهرا آنان [علما شیعه ] در همین حد که افراد مثلا منکر را ترک می‎کردند اکتفا می‎کرده اند. جایی نقل نشده که افراد را به توبه کردن وادار کنند، بلکه به مجرد ترک گناه مزاحم آنان نمی شدند. و همچنین در امر به معروف، که به مجرد انجام معروف دست از آنان برمی داشتند."مجمع الفائدة، مقصد پنجم در امر به معروف و نهی از منکر

و حقا نظر ایشان نظر درستی است، بلکه ظاهرا در همه اعصار سیره بر این بوده که از ظواهر شرع مبین مراقبت به عمل آید و از تجاهر به گناه و معصیت جلوگیری می‎کرده اند، و هرگز بنای افراد و محتسبین بر تفتیش و دخالت در مسائل سری مردم، یا امر و نهی بر اساس استصحاب و نظایر آن نبوده است.

در روایت محمد بن مسلم یا حلبی از امام صادق (ع) آمده است که فرمود: پیامبرخدا(ص) فرمود:

"لغزشهای مؤمنان را پی جویی نکنید، همانا کسی که لغزشهای برادران دینی اش را پی جویی کند خداوند لغزشهای وی را پی چویی می‎کند، و کسی که خداوند لغزشهایش را پی جویی کند او را رسوا می‎کند ولو اینکه در درون منزلش باشد."

و به همین مضمون روایات مستفیضه دیگری وارد شده که در جایگاههای خود می‎توان مورد مطالعه قرار داد.لا تطلبوا عثرات المؤمنین، فان من تتبع عثرات اخیه تتبع الله عثراته، و من تتبع الله عثراته یفضحه ولو فی جوف بیته. (ر.ک . کافی ‏355/2، کتاب الایمان و الکفر، باب من طلب عثرات المؤمنین؛ و وسائل ‏594/8، باب 150، از ابواب احکام العشره.

ناوبری کتاب