صفحه ۳۷۸

و خودمحوری مردم حاکم است، در چنین شرایطی بر تو باد به رفقای نزدیک خود، و مردم و عوام را رها کن."

3- این مؤکدترین آیه در وجوب امر به معروف و نهی از منکر است؛ چرا که خداوند متعال مؤمنان را مورد خطاب قرار داده و فرموده: "علیکم انفسکم - مواظب خود باشید" یعنی مواظب هم کیشان خود باشید، چنانچه خداوند فرمود: "لا تقتلوا انفسکم - یکدیگر را نکشید" کفار به شما زیانی نمی رسانند.

و این نظر ابن عباس است - طبق روایتی که عطا از او نقل می‎کند - که گفت: خداوند می‎خواهد برخی از شما برخی دیگر را پند و اندرز دهید، و برخی برخی دیگر را از کارهای ناپسند نهی کنید، و برخی برخی دیگر را آنچه که به خداوند نزدیکش می‎کند و از شیطان دورمی کند تعلیم دهید، و بدانید که افرادی از مشرکین و منافقین و اهل کتاب که گمراه شده اند نمی توانند به شما زیان رسانند."مجمع البیان ‏254/2 (جزء 3)

جهت نهم: شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر

شرط اول: آگاهی داشتن از معروف و منکر

محقق در شرایع می‎فرماید:

"نهی از منکر واجب نیست تا آنگاه که چهار شرط کامل گردد: اول: اینکه منکر را بشناسد تا اینکه در نهی از منکر از خطا مصون باشد. دوم: احتمال تأثیر بدهد، پس اگر گمان غالب داشت و یا می‎دانست که در طرف مؤثر واقع نمی شود واجب نیست. سوم: اینکه فاعل منکر مصر بر استمرار باشد، پس اگر در وی علامتهای پشیمانی ظاهر است یا اینکه از آن کار زشت دست کشیده، نهی از منکر ساقط است. چهارم: اینکه در نهی از منکر مفسده ای وجود نداشته باشد، پس اگر گمان دارد که در اثر نهی ازمنکر زیانی متوجه وی یا مالش یا یکی از مسلمانان می‎گردد وجوب آن ساقط است."شرایع 342/1

و ظاهرا ذکر نهی از منکر در کلام فوق از باب مثال است والااین شرایط هم در امر به معروف است و هم در نهی از منکر.

ناوبری کتاب