آیت‌الله منتظری

پیامبراکرم (ص) فرمود: "همه شما نگهدارنده و نگهبان هستید، و همه در برابر رعیت خود مسؤولید."کلکم راع و کلکم مسؤول عن رعیته. (مسند احمد ‏111/2؛ و صحیح بخاری ‏160/1 کتاب الجمعه؛ و صحیح مسلم ‏1459/3 کتاب الامارة باب 5، حدیث 1829)

و هنگامی که والی و امام جامعه حقوق مردم را آن گونه که ما برشمردیم ادا نمود، در واقع حق خدا را در سود و زیانهای مردم رعایت نموده است؛ و در این هنگام نیز وی دو حق بر گردن مردم دارد، مردم باید از وی اطاعت و شنوائی داشته باشند، و او را در انجام وظایف یاری دهند البته تا هنگامی که حالت وی تغییر نکرده باشد."الاحکام السلطانیه ماوردی / 15

نزدیک به همین مطالب را ابویعلای فراء حنبلی نیز در کتاب الاحکام السلطانیه آورده است.الاحکام السلطانیه 27/ - البته لازم به یادآوری است که این دو [ابویعلی و ماوردی ] در یک عصر زندگی می‎کردند؛ زیرا وفات ماوردی در سال (450 ه') و وفات ابویعلی در سال (458ه') بوده؛ و مشابهت عبارتهای کتابهای این دو با یکدیگر موجب علم می‎گردد که یکی از آنها مطالب را از دیگری گرفته است، از این رو شاید ابویعلی مطالب را از ماوردی گرفته باشد.آنچه در ارتباط با کلام ماوردی لازم به یادآوری است این است که همه مواردی که ایشان ذکر کرده جزء وظایف رهبری نیست، بلکه برخی از آنها جزء تشکیلات و اسکلت بندی حکومت است، حکومت قوای سه گانه می‎خواهد، وزیر و وکیل می‎خواهد و... آنچه در اینجا ما درصدد بیان آن هستیم این است که وظایف حکومت چیست، نه اینکه تشکیلات حکومت چگونه است. (الف - م، جلسه 119 درس)

وظایف حاکم اسلامی از دیدگاه آیات و روایات

تا اینجا ما پاره ای از اصول و وظایف حکومت اسلامی را متذکر شدیم، اما لازم است برخی از آیات و روایاتی رانیز که اهداف و وظایف حاکم اسلامی در آن بیان شده است یادآور شویم؛ چراکه کاملترین و بهترین بیان آن است که از منبع وحی