آیت‌الله منتظری

نه: بررسی وضعیت شهود، و امناء خود، و آزمودن کسانی که از سوی وی نمایندگی و یا مسؤولیتی دارند برای تثبیت و اعتماد به آنان در صورت سلامت و توانمندی، و عزل آنان در صورت خیانت و ناتوانی.

ده: تساوی در قضاوت بین قوی و ضعیف، و عدالت در داوری بین شریف و غیرشریف، و پیروی نکردن از هوای نفس در محکوم کردن محق، یا تمایل به غیر محق؛ خداوند متعال می‎فرماید: ای داود ما ترا در زمین خلافت دادیم پس بین مردم به حق داوری نما، و از هوای نفس پیروی مکن که ترا از راه خدا منحرف می‎کند. بی تردید آنان که از راه خدا منحرف می‎شوند برای آنان است عذاب دردناک، از آن روی که روز حساب را فراموش کردند."یا داود! انا جعلناک خلیفة فی الارض فاحکم بین الناس بالحق و لا تتبع الهوی فیضلک عن سبیل الله ان الذین یضلون عن سبیل الله لهم عذاب شدید بما نسوا یوم الحساب. (ص (38)26/) و...احکام السلطانیه 70/

نظیر همین مطالب را ابویعلای فراء در احکام السلطانیه خویش آورده است.احکام السلطانیه 65/

از مطالب فوق به دست می‎آید که در آن زمانها عمل قاضی در قضاوت و رفع اختلاف تنها محدود نمی شده، بلکه وی در امور حسبیه و مسائل عمومی و اجتماعی که مسؤول خاصی نداشته و به هر شکل باید در جامعه انجام می‎گرفت نیز مرجع و مسؤول بوده است. مسائلی که چه بسا اگر هر یک از آحاد مردم بخواهند آن را انجام دهند موجب مشاجره و درگیری گردد، که در زمانهای ما هم نیز تقریبا همین شیوه متداول است. و نظیر همین مسائل است اقامه حدود و تعزیرات، بلکه امر به معروف و نهی از منکر.

و شاید مراد از لفظ حاکمی که امور حسبیه عمومی به وی محول گردیده، در کلمات فقهای ما در ابواب مختلف فقه نیز همین فقیه باشد، به عنوان اینکه منصوب