صفحه ۳۱۵

هنگامی که روبروی وی می‎نشینند رو به قبله باشند؛ و نباید در حال قضاوت خشمگین، یا گرسنه و یا تشنه باشد، و نباید قلب او به تجارت یا هر چیز دیگری مشغول بوده و یا ترسناک یا اندوهگین باشد؛ و باید با ابهت و آرامش و وقار بنشیند و...

و آنگاه که طرفین نزاع وارد شدند با هیچ یک ابتدا شروع به صحبت نکند، اگر هر دو یا یکی از آنها سلام کردند فقط پاسخ سلام را بدهد، و باید به هر دو به یک چشم نگاه کند، و جایگاه نشستن آن دو یکسان باشد.

و قاضی نباید از یکی از دو طرف پرسش کند، بلکه بگذارد که خود شروع به سخن گفتن کنند."نهایه 237/

14- وظایف و اختیارات قاضی

ماوردی در احکام السلطانیه مطالبی در این زمینه آورده که خلاصه آن این چنین است:

"ولایت و محدوده عمل قاضی یا در همه مسائل است یا در پاره ای مسائل، اگر ولایت او گسترده و بدون قید و شرط (عام و مطلق) باشد، گستره مسؤولیت او در ده چیز است:

یک : حل و فصل اختلافات و خصومت ها، چه از طریق مصالحه با رضایت طرفین و یا از طریق اجبار با حکم قطعی وی.

دو: باز پس گرفتن حقوق کسی که حق وی مورد تجاوز قرار گرفته و پرداخت آن به وی، پس از آنکه حق وی [در دادگاه ] به وسیله اقرار یا بینه به اثبات رسید.

ناوبری کتاب