آیت‌الله منتظری

"قاضی نباید یک طرف نزاع را میهمان کند، یا او را به خود نزدیک سازد یا کلام او را بشنود، مگر اینکه طرف دیگر نزاع نیز همراه او باشد."لا یضیفن ذوسلطان خصما و لا یدنیه منه و لا یسمع منه الاو خصمه معه. (همان مدرک، حدیث 15037)

"نباید قاضی بین دو نفر قضاوت کند، مگر اینکه نه گرسنه باشد و نه تشنه."لا یقضی القاضی بین اثنین الا و هو شبعان ریان. (همان مدرک، حدیث 15040)

"و آنگاه که قاضی می‎خواهد بر مسند قضاوت بنشیند، باید همه حوائج و نیازمندیهای فردی خود را برطرف کرده باشد تا به هنگام قضاوت قلب وی به چیز دیگری مشغول نباشد، آنگاه وضو بگیرد وضوی نماز، و بهترین و نیکوترین لباسهای خود را بپوشد، و به سوی مسجد اعظم شهری که در آن قضاوت می‎کند حرکت کند، و آنگاه که داخل مسجد شد دو رکعت نماز بخواندالبته این مطالب مربوط به زمانی بوده که جلسه دادگاه به صورت ساده در مسجد برگزار می‎شد و قضات و امراء در مسجد به حل و فصل امور مردم می‎پرداختند. در صدر اسلام هم همین شیوه مرسوم بوده و شخص امیرالمؤمنین (ع) هم در مسجد به قضاوت می‎پرداخت. (الف - م، جلسه 159 درس). البته این نکته را باید یادآور شد که در آئین دادرسی اسلام جای ویژه ای برای دادرسی تعیین نشده، قاضی می‎تواند حتی در منزل خود و یا کنار خیابان و یا در مغازه ای در میدان شهر یا بازار یا جای دیگر جلسه قضاوت تشکیل دهد. اما سفارشی که در برخی روایات برای تشکیل قضاوت در مسجد بوده به دو دلیل می‎توانسته باشد: یکی اینکه در آن زمان همه مردم، چه بومی و غریب به راحتی می‎توانسته اند برای دادرسی به مسجد بروند و در واقع همه کارهای سیاسی، اجتماعی و قضایی مسلمانان در مسجد انجام می‎گرفته است. دیگر اینکه تشکیل دادگاه در مسجد از بدگمانی ها و تهمت هایی از قبیل رشوه گرفتن و حق و ناحق کردن به دور بوده است؛ علاوه بر اینکه برپایی دادرسی در مسجد نشانگر علنی بودن محاکمه در بینش حقوقی اسلام می‎باشد؛ و چنانچه در کتاب "نهاد دادرسی در اسلام" تألیف محمدحسین ساکت آمده، فرقه مالکی و حنبلی همواره نسبت به برپایی جلسه های دادرسی در مسجد تأکید و سفارش می‎کرده اند و بیشتر حقوقدانان شیعه نیز آن را روا و نیکو می‎شمرده اند - بر این پایه که پیغمبر و علی (ع) در مسجد به دادرسی می‎پرداخته اند - شافعیان برگزاری جلسه های دادرسی را در مسجد، به این دلیل که چه بسا در میان طرفین دعوا ناپاک و نامسلمان باشد ناپسند می‎دانسته اند. (مقرر) و پشت به قبله بنشیند تا طرفین نزاع