آیت‌الله منتظری

مگر اینکه گفته شود که اکثر این روایات اگرچه مطلق است و شامل مقلد با خصوصیاتی که ذکر شد می‎گردد، ولی در مقبوله جمله: "کسی که حدیث ما را روایت کند" و در توقیع شریف "به راویان احادیث ما مراجعه کنید" آمده که مقید به اجتهاد است؛ زیرا متبادر از راوی حدیث کسی است که دارای قدرت استنباط است و می‎تواند احکام را به همان شکل که مورد رضایت شارع است از روایات استخراج کند.

و باز دلالت بر تخصیص [تخصیص قضاوت به مجتهد] دارد روایتی که در مصباح الشریعه مصباح الشریعه 41/_42، باب 63 در مبحث فتوا. = ط بیروت 16/_17، باب 6 آمده است - البته ضعف سند وی با آنچه گفته شد جبران می‎گردد - آن روایت این گونه است که امیرالمؤمنین (ع) به شخصی که قضاوت می‎کرد فرمود: "آیا ناسخ را از منسوخ باز می‎شناسی ؟" گفت: خیر. فرمود: "آیا در مثلهای قرآن مراد خداوند - عزوجل - را درمی یابی ؟" گفت: خیر. فرمود: "در این صورت هم خود هلاک شده و هم دیگران را به هلاکت می‎افکنی." کسی که در مسائل شرعی ابراز نظر می‎کند نیازمند است که معانی قرآن و حقایق سنت و جایگاه (یا باطن خ.ل) اشارات و آداب و اجماع و اختلافها را بداند، و بر اصول مسائل اجتماعی و اختلافی وقوف داشته باشد، آنگاه باید دارای حسن اختیار باشد، آنگاه نیازمند عمل صالح است، آنگاه حکمت، آنگاه تقوا.

و امام صادق (ع) فرمود: "ابراز نظر و فتوا برای کسی که مسائل را با صفای سر و اخلاص عمل و کردار آشکار و برهان الهی در هر حال از خداوند - عزوجل - دریافت