صفحه ۲۵۳

باشد ولو بر اساس تقلید، این مخالف ظاهر حدیث است.

و علم اجتهادی به احکام، علم تفصیلی و احاطه گسترده و همه جانبه به مسائل است، و قویا محتمل است که این ویژگی در به عهده گرفتن این منصب شریف اساسا موضوعیت داشته باشد.

دو روایت ابی خدیجه

و اما در نخستین روایت ابی خدیجه از امام صادق (ع) آمده است که فرمود:

"بپرهیزید از اینکه برخی از شما محاکمه برخی دیگر را به نزد اهل ستم ببرد، ولکن بنگرید به فردی از خود که چیزی از قضایای ما را می‎داند، او را بین خود حکم قرار دهید که من او را قاضی قرار دادم، پس دعاوی خود را به نزد او ببرید."ایا کم ان یحاکم بعضکم بعضا الی اهل الجور، ولکن انظروا الی رجل منکم یعلم شیئا من قضایانا فاجعلوه بینکم فانی قد جعلته قاضیا فتحاکموا الیه. (وسائل ‏4/18، ابواب صفات قاضی، باب 1، حدیث 5)

در دومین روایت آمده است که وی [ابی خدیجه ] گفت: امام صادق (ع) مرا به نزد اصحابمان فرستاد و فرمود:

"به آنان بگو اگر بین شما خصومتی واقع شد یا در برخی گرفتن و دادنها بین شما نزاعی به وقوع پیوست، بپرهیزید از اینکه مرافعه خود را به نزد این فاسقها ببرید، در بین خود یک نفر که حلال و حرام ما را می‎داند به عنوان حکم قرار دهید که من او را قاضی شما قرار دادم، و بپرهیزید از اینکه داوری از یکدیگر را به نزد سلطان ستمگر ببرید."قل لهم: ایاکم اذا وقعت بینکم خصومة او تداری فی شئ من الاخذ و العطاء ان تحاکموا الی احد من هؤلاء الفساق. اجعلوا بینکم رجلا ممن قد عرف حلالنا و حرامنا، فانی قد جعلته قاضیا. و ایاکم ان یخاصم بعضکم بعضا الی السلطان الجائر. (وسائل ‏100/18، ابواب صفات قاضی، باب 11، حدیث 6)

تقریب استدلال به این دو روایت نیز واضح است به ویژه در روایت دوم؛ چرا که معرفت و شناخت (عرف) هر چیز احاطه کامل به خصوصیات آن را می‎طلبد.

و به احتمال بسیار زیاد این دو روایت یکی است، پس مشکل است به ظهور

ناوبری کتاب