صفحه ۱۹۵

حکومت و کینه مردم به نظام می‎شود که در نهایت احیانا به شورش و انقلاب آنان منتهی می‎گردد.

عقل و شرع نیز همواره در رهبران و کارگزاران و وزراء ویژگی ها و شرایطی را لازم می‎شمارند که واجب است آنها را رعایت نمود و برای تحقق آن دقت کافی به خرج داد، و سهل انگاری و اهمال در آن موجب خیانت به اسلام و امت اسلامی است.

عمده این ویژگی ها را می‎توان بدین گونه برشمرد: عقل کافی، ایمان، تخصص و تجربه، قدرت بر تصمیم گیری و عمل، مورد اطمینان و امانتدار بودن، دور بودن از خصلت های ناپسند نظیر حرص و طمعکاری و...

ماوردی به هنگام بیان این ویژگی ها ابتدا وزارت را به دو گونه تقسیم کرده آنگاه برای هر دو دسته ویژگی هائی برشمرده که یادآور می‎شویم:اینکه ماوردی وزراء را به دو دسته تقسیم کرده بدین سبب بوده که در آن زمانها برخی از پادشاهان و خلفا برای اینکه به عیش و نوش خود بپردازند به طور کلی اداره کارها را به شخص دیگری واگذار می‎کرده اند، نظیر جعفر برمکی در زمان هارون الرشید که در واقع سلطان واقعی او بود و خلیفه به خوشگذرانی اش مشغول بود، و شاید این گونه تقسیم بندی برای توجیه وضعیت موجود آن زمان بوده و معلوم نیست ما در اسلام به این گستردگی وزارت تنفیذ داشته باشیم. (الف - م، جلسه 140 درس)

"وزارت بر دو گونه است: وزارت تفویض و وزارت تنفیذ. اما وزارت تفویض آن است که رهبر شخصی را برای اداره امور بگمارد و تصمیم گیری را به خود وی واگذار کند و اجتهاد و نظر وی را به هر شکل باشد مورد امضاء قرار دهد... در این گونه وزارت همه شرایطی که برای رهبر گفته شد معتبر است مگر شرط نسب [قرشی بودن ] چرا که چنین وزیری تمام نظرات وی مورد امضاء قرار گرفته و اجتهادش نافذ است، پس باید صفات مجتهدین را دارا باشد... و در وزارت تنفیذ هفت ویژگی معتبر است:

یک : امانتداری؛ تا در اموری که به امانت به وی سپرده شده خیانت نورزد، و در کاری که از وی خیرخواهی شده ناخالصی به خرج ندهد.

دو: راستگوئی؛ تا به خبر وی اطمینان حاصل شود و آنچه مردم را از آن باز می‎دارد مورد توجه جامعه قرار گیرد.

سه: کمی طمع؛ تا رشوه نگرفته و بدان متمایل نشود و خدعه نکرده و آن را کوچک نشمارد.

ناوبری کتاب