صفحه ۱۹۳

مسؤولیت ها را متناسب با ضرورت و نیاز جامعه به افراد باصلاحیت واگذار می‎فرمود؛ آن حضرت برای شهرها والی و استاندار معین می‎نمود و افرادی را برای گردآوری زکات و مالیات می‎گماشت، و برای سریه ها و برخی غزوات فرمانده نظامی معین می‎فرمود، و دستورالعمل و وظایف آنان را به آنان گوشزد می‎کرد، چنانچه تاریخ نمونه هایی از آنها را ثبت و ضبط کرده است.

و باز ما همین سادگی را در حکومت های پس از وی و حکومت امیرالمؤمنین (ع) با اینکه دامنه خلافت آن حضرت گسترده و شهرهای مسلمان نشین زیاد شده بود مشاهده می‎کنیم.

پس آنچه در سیستم اجرایی مهم است پاسخگویی به درخواست ها و رفع نیازمندیهای جامعه و عمل به وظایف در کوتاهترین مدت و ساده ترین راه و کمترین مؤونه و مخارج است، و بر همین پایه است که اساس حکومت استوار و رضایت مردم که ضامن بقاء و دوام و امنیت کشور است جلب می‎گردد.

امیرالمؤمنین (ع) چنانچه در نهج البلاغه آمده در نامه خویش به مالک اشتر نخعی می‎فرماید:

"و باید محبوبترین امور در نزد تو اموری که به حق نزدیک تر و در عدالت گسترده تر و برای رضایت عموم مردم فراگیرتر است باشد؛ چرا که خشم توده مردم خشنودی خواص را بی اثر می‎سازد، اما ناخشنودی خاصان با رضایت عموم جبران می‎گردد."ولیکن احب الامور الیک اوسطها فی الحق واعمها فی العدل و اجمعها لرضا الرعیة، فان سخط العامة یجحف برضا الخاصة، و ان سخط الخاصة یغتفر مع رضا العامة . (نهج البلاغه، فیض 996/، لح 429/، نامه 53)

2- خاستگاه قوه مجریه

روشن است که وزراء و کارگزاران حکومت در هر شغل و درجه، یا از سوی امام

صفحه ۱۹۲ صفحه ۱۹۴
ناوبری کتاب