صفحه ۱۶۵

امام عسکری (ع) بوده، و مراد به عمری در اینجا کلمه "عمری" با فتح عین صحیح است نه "عمری" با اینکه طبق قاعده عمرو را با واو می‎نویسند ولی در اینجا چون اضافه به یاء نسبت شده واوش افتاده است؛ این مطلب در کتاب قواعد املاء تألیف عبدالسلام محمد هارون صفحه 38 آمده است. (الف - م، جلسه 137 درس) و فرزندش در این روایت عثمان بن سعید عمری و فرزندش محمد بن عثمان می‎باشد که هر دو از نواب خاص ناحیه مقدس امام زمان - عج - بوده اند.

و آیا این روایت در مقام جعل حجیت تعبدی برای روایت و فتاوای این دو بزرگوار است یا اینکه همان سیره عقلا در عمل به فتوا و روایت افراد ثقه مورد اطمینان را مورد امضاء قرار داده، و ذکر این دو بدین جهت بوده که آنان از مصادیق همان سیره هستند؟ دو وجه است.

از اینکه امام (ع) علت را در روایت آورده [و فرموده: "چون ثقه و مورد اطمینانند"] نظر دوم استفاده می‎شود؛ زیرا تعلیل عادتا با توجه به کبرای کلی که در نزد شنونده معلوم و ارتکازی است آورده می‎شود [اصل فطری ارتکازی در اینجا همان اصل عقلی اطمینان به قول ثقه است ] و بسیار بعید است که بگوئیم در اینجا عهد ذهنی نسبت به یک کبرای کلی شرعی درباره حجیت و اعتبار قول ثقه وجود داشته است، و این تعلیل حضرت اشاره به آن کلی شرعی باشد. نکته دیگر اینکه آیا این روایت دلیل بر حجیت روایت ثقه یا فتوای ثقه یا حجیت هر دو [هم روایت و هم فتوا] است ؟ ظاهرا هر دو باید منظور باشد؛ زیرا فتوا در آن زمانها بسیار آسان بوده؛ چون اگر راوی آن را به عنوان گفتار امام (ع) نقل می‎کرد روایت بود، و اگر به عنوان چیزی که به عنوان حکم شرعی از روایت فهمیده و برداشت کرده نقل می‎کرد فتوا محسوب می‎شد.

11- کشی به سند خویش از شعیب عقرقوفی روایت کرده که گفت: به امام صادق (ع) عرض کردم: چه بسا ما نیازمند شدیم در مورد چیزی از کسی پرسش کنیم، از چه کسی بپرسیم ؟ فرمود:

ناوبری کتاب