صفحه ۶۰

بودن و فضل تقدم و سابقه فاضل نراقی در بحث کلاسیک و مدون از ولایت فقیه اعتراف کرده است.العناوین 326/، چاپ سنگی، تبریز، 1274 ه ق.

میرفتاح نیز که یکی از فقهای بزرگ شیعه و متوفای 1250 ه ق است، یک فصل (یک عنوان) از کتاب گرانقدر خود موسوم به العناوین را به بحث حکومت اسلامی و ولایت فقیه اختصاص داده است. بحث او جمع و جورتر و منظم تر از فاضل نراقی به نظر می‎رسد و نیز نسبت به او دارای دیدگاههای جدیدتری است.

یکی از نکات جدید و جالب در بحث او این است که بعد از تقسیم "ولایت فقیه" به چند شق و احتمال می‎گوید: ولایت فقیه یکی از احکام شرع اسلام است، یعنی نه جنبه نیابتی دارد و نه جنبه انتصابی، بلکه یک حکم شرعی مستقل است، نصب شدن فقیه برای ولایت از جانب امام (ع) نیز جنبه کاشفیت دارد.همان مدرک / 358. به این صورت استحکام بیشتری برای ولایت فقیه به وجود می‎آورد و در نتیجه همه اختیارات حکومتی پیامبر(ص) و ائمه (ع) را برای فقیه جامع الشرایط نیز قائل می‎شود. قابل ذکر است که مباحث میرفتاح حسینی در عناوین، ضمن غنی، تازه و پربار بودنش یکی از ناشناخته ترین مباحث فقه حکومتی در حوزه های علمیه است.

4 - صاحب جواهر: امام المحققین مرحوم شیخ محمدحسن نجفی مؤلف دائرة المعارف فقهی جواهرالکلام از شاگردان کاشف الغطاء و متوفای 1266 ه ق است. هرچند که ابواب و فصل خاصی از کتاب خود را به ولایت فقیه اختصاص نداده لکن از مدافعان جدی آن است، و به گونه متفرقه در جواهر آن را بحث و ثابت کرده است.

او بجز ولایت فقیه مباحث زیادی از فقه حکومتی مانند جهاد، حدود، امر به معروف و نهی از منکر، ولایت سلطان جائر و غیره را بسیار مفصل بحث کرده است.

صاحب جواهر، اعتقاد به ولایت فقیه را از ضروریات فقه اسلام می‎داند و می‎گوید:

"ظاهر عمل و فتوای اصحاب یعنی فقهای امامیه این است که به عمومیت ولایت فقیه معتقدند و آن را از مسلمات و بلکه از ضروریات می‎دانند."جواهرالکلام، ج 16 / 178: ظاهر الاصحاب فی سائر الابواب عمومها، بل لعله من المسلمات او الضروریات عندهم.

از جمله مواردی که صاحب جواهر راجع به ولایت فقیه و فقه سیاسی اسلام بحث کرده، جلد 21 و 22 جواهر الکلام است که بحث های جالبی دارد.جواهر، ج 22 / 155_203؛ ج 16 / 11_14، 177_178؛ ج ‏393/21_410؛ ج ‏7/40_37

5 - فاضل دربندی صاحب خزائن: میرزا آقا دربندی یکی از فقهای بزرگ و به فاضل دربندی مشهور است. او کتابی

ناوبری کتاب