صفحه نخست
زندگینامه و گاهشمار
کتابها
سوگنامه
بیانیههای دفتر
کلام دیگران
تصاویر
نگارخانه صوتی
نگارخانه صوتی تصویری
تماس با ما
آیتالله منتظری
شهید محمد منتظری
یاد ایام
گذری اجمالی بر زندگانی پر فراز و نشیب آیت الله منتظری
با استعانت از گاهشمار زندگانی معظم له
صفحه نخست
کتابها
مبانی فقهی حکومت اسلامی
جلد اول
حالت مطالعه فعال
حالت مطالعه غیر فعال
جلد اول
( بسم الله الرحمن الرحيم)
مباني فقهي حكومت اسلامي (جلد اول)
دولت و حكومت
آيت الله العظمي حسينعلي منتظري
(دراسات في ولاية الفقيه و فقه الدولة الاسلامية)
ترجمه و تقرير: محمود صلواتي
مبانی فقهی حکومت اسلامی
صفحه ۱۶
ناوبری کتاب
جلد
(انتخاب نشده)
جلد اول
جلد دوم
جلد سوم
جلد چهارم
جلد پنجم
جلد ششم
جلد هفتم
جلد هشتم
صفحه
مبانی فقهی حکومت اسلامی
پیشگفتار
زمینه و انگیزه
چند نکته قابل توجه
خاتمه
درآمدی بر سلسله درسها و مباحث کتاب
الف) تاریخچه نگارش فقه حکومتی در اسلام
فرایند واژه ها
1 - عصر پیامبراکرم (ص) و ائمه معصومین (ع)
2 - عصر فقهای اقدم
3 - عصر فقهای قدیم
4 - فقهای عصر متأخر
5 - دوران فقهای معاصر
ب) روش علمی و شخصیت فقهی استاد
1 - از خانه تا مدرسه
2 - اساتید مشهور
3 - تألیفات و آثار علمی
4 - ارجاعات امام خمینی
5 - شخصیت فقهی و روش تدریس
مبانی فقهی حکومت اسلامی
مقدمه
الف - حکومت مطلقه شاهنشاهی
ب - حکومت مشروطه سلطنتی
ج - حکومت اشرافی (اریستوکراسی)
د - حکومت انتخابی نخبگان
ه - حکومت حزبی
و - حکومت دموکراسی
الف - طرح بحث به شیوه فلاسفه
ب - تکیه بر گردآوری مجموع مطالب
ج - بررسی مسائل به شیوه تطبیقی یا فقه مقارن
د - رعایت ترتیب در نقل آیات و روایات
بخش اول: اصل اولی و حکم عقل در مسأله ولایت
نفی ولایت انسان بر انسان به مقتضای اصل اولی
حکم عقل و فطرت بر لزوم پذیرش نوعی از حاکمیت
1 - حاکمیت مطلقه خداوند بر نظام هستی
2 - حکم عقل بر ضرورت پیروی از راهنمای خیرخواه
3 - حکم عقل بر ضرورت شکرگزاری از ولی نعمت
4 - ضرورت دولت و حکومت برای جامعه
خلاصه کلام و نتیجه
بخش دوم: ثبوت ولایت برای رسول خدا و ائمه معصومین
ثبوت ولایت به مفهوم حکومت برای برخی از انبیا و ائم
سخنی در مفهوم الویت
الف - اولویت در تمام مسائل، چه شخصی و چه اجتماعی
ب - اولویت در تشخیص مصالح
ج - اولویت در امور عمومی و اجتماعی
د - اولویت نسبت به سایر والی ها و اولیا
برخی از موارد استناد [پیامبراکرم (ص)] به آیه فوق
ابلاغ خلافت امیرالمؤمنین (ع) توسط پیامبراکرم (ص)
آیا پیامبراکرم (ص) بدون تعیین جانشین از دنیا رحلت
دلیل دیگری بر نصب حضرت علی (ع) به خلافت
اجمالی از جریان غدیرخم
علی (ع) و غصب خلافت
لزوم اظهارنظر در مباحث علمی
معنای ولایت و مشتقات آن در لغت و در فرهنگ اسلامی
روایاتی در لزوم تمسک به اهل بیت پیغمبر(ع)
حدیث متواتر ثقلین
دیگر روایات ضرورت تمسک به عترت طاهرین (ع)
اولی الامر چه کسانی هستند؟
خلاصه کلام درباره اولی الامر
دعوت پیامبراکرم (ص) چگونه دعوتی است ؟
خلاصه کلام
بیان چند نکته در رابطه با مفاهیم ولایت و امامت
1 - معنای امام از نظر اهل لغت
2 - سخنی درباره ولایت تشریعی و تکوینی
3 - ولایت و مراتب مختلف آن
4 - مراتب ولایت به حسب تحقق خارجی
روایات دیگری در رابطه با ولایت در مرتبه فعلیت:
بخش سوم: ضرورت حکومت و لزوم آن در همه زمانها از ن
فصل اول
فصل دوم
حکومت و نماز
نماز جماعت اولین سنگ بنای عمل جمعی مسلمانان
نماز جمعه سنگ بنای تشکیلات حکومتی اسلام
اقامه نماز عید فطر و قربان توسط امام
حکومت و روزه و اعتکاف
اثبات عید فطر بر اساس حکم امام
مجازات روزه خوار توسط حکم امام
لزوم انجام سنت اعتکاف در مسجد جامع
حکومت و زکات
زکات یکی از مالیاتها و منابع مالی حکومت اسلامی
پرداخت وام بدهکاران توسط امام
مصرف زکات فطره زیر نظر امام
حکومت و خمس و انفال
خمس و انفال یا حق حکومت و ولایت
تصرف امام در انفال به عنوان مقام امامت و ولایت
حکومت و حج
حج کنگره عظیم جهان اسلام
اجبار مسلمانان به شرکت در مراسم حج توسط امام
نقش امیرالحاج در حج
تأکید بر زیارت امام در حج
حکومت و جهاد
اصلاح دین و دنیا توسط جهاد
نمونه هایی از آیات مربوط به جهاد
چند نمونه از روایات مربوط به جهاد
جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی
چگونگی اجازه امام در جهاد ابتدایی
روایات:
نظریه فقها و بزرگان درباره ضرورت وجود امام عادل
نظر صاحب ریاض درباره شرط عصمت و پاسخ آن
وجوب جهاد دفاعی و مشروط نبودن آن به اجازه امام
دلالت روایات بر ضرورت جهاد دفاعی
ضرورت دفاع از کیان اسلام گرچه همراه با امام جائر
ضرورت ایجاد تشکل و کسب آمادگی برای دفاع
خلاصه کلام در باب جهاد
حکومت و بغاة
ضرورت جهاد با طاغیان و شورشگران علیه امام
شورش علیه امام عادل و یا امام معصوم
حکومت و غنائم جنگی، جزیه، اسرا و اراضی فتح شده
حکومت و حجر و وصیت
حکومت و نکاح و طلاق
حکومت و ارث
حکومت و قضا و حدود
پرداخت دیه از بیت المال در صورت وقوع خطا در قضاوت
زندانی شدن افراد فاسد و کلاهبردار توسط امام
قبول شهادت توسط امام
اجرای حدود زیر نظر و با پشتوانه امام
تعقیب افراد متجاوز توسط امام
روایات دیگری در زمینه اجرای حدود توسط امام
حکومت و قصاص و دیات
مجازات و حبس مجرمین توسط امام
نمونه هایی از پرداخت دیه توسط امام
نمونه هایی از موارد دریافت دیه توسط امام
موارد دیگری از پرداخت دیه از بیت المال توسط امام
فصل سوم نمونه های دیگری از مسائل حکومتی
حکومت و امر به معروف و نهی از منکر
حکومت و تجارت
حکومت و دین (قرض)
حکومت و قبول ولایت
حکومت و رهن (گرو)
حکومت و حجر
حکومت و شرکت
حکومت و ودیعه
حکومت و وکالت
حکومت و وصیت
حکومت و نکاح
حکومت و اصلاح زن و شوهر
حکومت و طلاق
حکومت و ظهار(1) (تحریم همسر با جمله انت علی کظهرام
حکومت و ایلاء (تحریم همسر با قسم)
حکومت و احیای زمینهای موات
حکومت و لقطه (گمشده ها)
حکومت و شهادات
حکومت و حدود
حکومت و دیات
فصل چهارم بیان دلایل ضرورت حکومت در همه زمانها از
دلیل اول: [جامعیت اسلام و آمیختگی آن با ولایت و حک
دلالت آیات قرآن کریم بر جامعیت اسلام
سیره پیامبراکرم (ص) دلیل دیگری بر جامعیت اسلام
تقدیس شریعت مقدس اسلام از ولایت و حکومت
دلیل دوم: [ حکومت، ضرورتی فطری و نیازی عقلی ]
بیان حکم همه نیازمندیهای بشر در شریعت اسلام
دلیل سوم: [ استدلال به روایت فضل بن شاذان در تبیین
بررسی زنجیره سند حدیث
گستردگی علت در مفهوم روایت
دلیل چهارم: [ استدلال به کلام امیرالمؤمنین (ع) به
دلیل پنجم: [ استدلال به کلام امیرالمؤمنین (ع) در ک
دلیل ششم: [ استدلال به کلام امیرالمؤمنین (ع) در پا
سخنی درباره کتاب منسوب به سلیم بن قیس
دلیل هفتم: [ اثبات حکومت براساس یک صغری و کبرای من
توصیه مؤکد اسلام بر تشکل و وحدت مسلمانان
دلیل هشتم: [ استدلال به روایت زراره، بنی الاسلام ع
ولایت به مفهوم حکومت نه به معنی محبت
تداوم اجرای دستورات اسلام در گرو حکومت
دلیل نهم: [ استدلال به کلام امیرالمؤمنین (ع) لولا
ادله امر به معروف و نهی از منکر، دلایل دیگری بر ض
امور حسبیه دلیل دیگری بر ضرورت حکومت
دلیل دهم: [ذکر روایاتی از طریق فریقین بر ضرورت دول
توجه به یک نکته
روایتهای متضاد درباره حکومت و شیوه جمع بین آنها
فصل پنجم بررسی روایات مورد استناد اهل سکوت در عصر
1 - صحیحه عیص بن قاسم
دلایل نام نبردن زید در قیام خود، از امام صادق (ع)
قداست قیام زید
چند روایت از ائمه معصومین (ع) در تأیید قیام زید
اظهارنظر مرحوم شیخ صدوق درباره زید بن علی (ره)
نظر شیخ مفید و صاحب تکمله درباره زید(ره)
تنقیح المقال به نقل از تکمله مینویسد:
قیام زید الگوی قیام از غیر ائمه معصومین (ع)
شیوه برخورد اصحاب امام صادق (ع) با قیام زید
ضعف سند روایات وارده در مذمت زید
خلاصه کلام درباره زید(ره)
قیام محمد بن عبدالله محض (نفس زکیه)
2 - روایت مرفوعه ربعی
توضیح روایت
احتمال انحصار عدم موفقیت خروج پیش از قیام قائم (عج
روایت متوکل بن هارون
توضیح روایت
اشکال دیگری در متن روایت
روایت ابی الجارود
3 - روایت سدیر
بررسی شخصیت سدیر
4 - روایت ابی المرهف
ایجاد امید و نفی حرکتهای احساسی و زودرس
5 - روایت فضل بن سلیمان
توضیح روایت
1 - ضعف سند روایت
2 - شرایط بیان روایت
3 - مفهوم روایت
4 - سفیانی کیست ؟
6 - روایت ابی بصیر
توضیح روایت
داعی به نفس طاغوت است یا داعی به حق ؟
چند نمونه از روایات مؤید قیام در زمان غیبت
ضرورت کسب آمادگی برای دفاع
قائم کیست ؟
7 - روایت عمر بن حنظله
توضیح روایت
8 - روایت معلی بن خنیس
9 - روایت انس بن محمد
توضیح روایت
بیان مشکلات مبارزه، نه نفی قیام
10 - روایت عیص بن قاسم
11 - روایت ابی عبدون
12 - روایت ابی عبدالله سیاری
توضیح روایت
13 - روایت عبیدی
توضیح روایت: [حبس نفس، وقف جان در راه خداست نه سکو
14 - روایت حسین بن خالد
توضیح روایت
15 - کلام امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه
16 - روایت جابر
توضیح روایت
17 - روایت زر بن حبیش
توضیح روایت
خلاصه کلام و نتیجه
یادداشت جلد دوم
بخش چهارم شرایط حاکم اسلامی (رهبر واجب الاطاعه) بر
یادآوری:
فصل اول: شرایط رهبر و والی در کلمات دانشمندان و فق
1- کلام شیخ الرئیس ابوعلی سینا
2- کلام فارابی
3- کلام ابی الحسن ماوردی
4- کلام قاضی ابی یعلی
5- کلام علامه حلی در تذکره
6- کلام قاضی باقلانی
7- کلام قاضی عضدالدین ایجی و شریف گرگانی
8- کلام عبدالملک جوینی
9- کلام دیگری از عبدالملک جوینی
10- کلام نووی شافعی
11- کلام ابن حزم اندلسی
12- کلام دیگری از ابن حزم
13- باز کلام دیگری از ایشان
14- کلام ابن خلدون
15- کلام قلقشندی
16- خلاصه کلمات مذاهب اربعه در شرایط رهبر
فصل دوم: شرایط رهبر از دیدگاه عقل (با قطع نظر از آ
فصل سوم: شرایط رهبر در چشم انداز آیات قرآن کریم
فصل چهارم: بحث و بررسی تفصیلی در شرایط رهبر
شرط اول: عقل و درایت کافی
فصل پنجم: شرط دوم: اسلام و ایمان
فصل ششم: شرط سوم: عدالت
آیات مورد استناد در این شرط
روایات مورد استناد در این شرط
توضیح چند نکته درباره جملات روایت
دلایل دیگری بر ضرورت عدالت در رهبر
استناد به روایات ضرورت عدالت قاضی و امام جمعه وجما
روایات نفی اطاعت مخلوق در معصیت خالق
توجه به یک نکته
فصل هفتم: شرط چهارم: علم و فقاهت
آیات مورد استناد در این شرط
روایات مورد استناد در این شرط
روایات ناظر بر انتخاب اصلح در کارگزاران
روایت تحف العقول پیرامون مسؤولیت خطیر عالمان دینی:
توضیح روایت تحف العقول
الف: گستردگی مفهوم امر به معروف و نهی از منکر
ب: توضیح برخی از جملات روایت
ج: آیا "العلماء بالله" مطلق علما هستند یا فقط ائمه
فصل هشتم: شرط پنجم: قدرت و تدبیر رهبری
آیات مورد استناد در این شرط
روایات مورد استناد در این شرط
فصل نهم: شرط ششم: آلوده نبودن به خصلت های ناپسند
روایات مورد استناد در این شرط
تذکری به مسؤولین حکومت اسلامی
فصل دهم: شرط هفتم: مرد بودن (ذکوریت)
نظریه برخی از فقهای شیعه و سنی در مورد اشتراط مرد
سخنی درباره اجماع [ادعا شده در این شرط]:
کلام استاد بزرگوار آیت الله العظمی بروجردی درباره
مقدمه اول: تفاوت زن و مرد در نظام خلقت
مقدمه دوم: مفهوم عدالت در فرهنگ اسلامی
مقدمه سوم: حکومت مسؤولیتی سنگین و امانتی الهی
تنافی طبیعت و ظرافت زن با مسؤولیت حکومت و خلافت
زن و مسأله طلاق، ارث، قصاص و دیات
زن و ضرورت حجاب
آیات مورد استناد در این شرط
سلطه مردان بر عموم زنان یا بر همسران خویش ؟
روایات مورد استناد در این شرط
نکات قابل توجه در روایت
فصل یازدهم: شرط هشتم: پاکزادی
دلایل کسانی که این شرط را مورد خدشه قرار داده اند
پاسخ به دلایل فوق
دلایل اثبات شرط پاکزادی در رهبر، قاضی و مرجع تقلید
1- فحوای اشتراط پاکزادی در گواه و شاهد:
2- فحوای اشتراط پاکزادی در امام جماعت:
3- نجاست و پلیدی حرامزاده:
4- همسانی دیه حرامزاده با دیه کافر ذمی:
5- پست تر بودن حرامزاده از کافر:
6- پلیدتر بودن حرامزاده از سگ و خوک :
7- تهی بودن حرامزاده از خیر و خوبی:
8- محروم بودن حرامزاده از بهشت:
فصل دوازدهم: شرایط مورد اختلاف در رهبر
شرط اول: بلوغ
کلمات فقها در مورد این شرط
تفاوت پیامبران و ائمه معصومین با افراد معمولی در ا
شرط دوم: سلامت اعضای بدن و حواس
کلمات علما درباره این شرط
آیا این شرط با توانایی و قدرت یک شرط است یا دو شرط
شرط سوم: حریت (آزاد بودن)
نظر فقها درباره این شرط
بررسی دلیل های مورد استناد این شرط
شرط چهارم: قرشیت (سید بودن)
نقد و بررسی روایات مورد استناد در این شرط
خلاصه کلام و نتیجه
شرط پنجم: عصمت (مصون بودن از گناه و خطا)
نظر مرحوم علامه درباره شرط عصمت
عصمت چیست و معصوم کیست ؟
روایات مورد استناد در عصمت رهبری به نحو اطلاق
عدم تنافی روایات عصمت با تشکیل حکومت اسلامی در عصر
خلاصه کلام و نتیجه
شرط ششم: منصوصیت (تعیین امام توسط شارع مقدس)
کلمات علما پیرامون شرط منصوصیت
روایات مورد استناد در این شرط
انحصار منصوصیت در ائمه معصومین علیهم السلام
رهبری فقها در عصر غیبت، رهبری اصول و ضوابط
بخش پنجم چگونگی انعقاد امامت و تعیین رهبری
فصل اول: سخنان بزرگان در چگونگی انعقاد رهبری
1 - ماوردی در کتاب الاحکام السلطانیه میگوید:
2 - کلام قاضی ابویعلی
3- کلام ابن قدامه حنبلی
4 - کلام نووی شافعی
5 - کلام علامه حلی در تذکره
6 - کلام ایشان در کشف المراد
7 - نظر پیشوایان مذاهب اربعه
8- نظریه دکتر زحیلی:
9- نظریه دیگری از ایشان:
توضیح بیشتر کلام در این زمینه
فصل دوم: سخنی در باب کیفیت نصب فقها در عصر غیبت و
نکته اول: احتمالات مختلف در چگونگی ولایت فقهای یک
اشکالات وارده بر هر یک از احتمالات
نکته دوم: تصدی ولایت توسط هر یک از فقهای واجد شرا
دو مطلب قابل توجه:
فصل سوم: دلایل نصب عمومی فقها به ولایت
1- مقبوله عمربن حنظله:
بررسی زنجیره سند روایت
2- مشهوره ابی خدیجه:
سند روایت
تفسیر سه آیه مورد استناد و معنی اولی الامر
منظور از "حکم" در آیه شریفه چیست ؟
اولی الامر چه کسانی هستند؟
خلاصه کلام و نتیجه
سخن استاد بزرگوار امام خمینی پیرامون مقبوله
توضیح کلام استاد
مناقشاتی پیرامون کلام استاد
سخن استاد بزرگوار آیت الله العظمی بروجردی - قدس سر
3- حدیث "اللهم ارحم خلفائی"
سخن در دلالت حدیث:
4- حدیث "العلماء ورثة الانبیاء" و احادیث مشابه آن
5- حدیث "الفقهاء حصون الاسلام"
بررسی سند حدیث
دلالت حدیث
6- حدیث "الفقهاء امناء الرسول"
دلالت حدیث
7- حدیث: "و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الی ر
بررسی سند حدیث
دلالت حدیث
اشکالات وارده بر استناد به توقیع شریف بر ولایت بال
8- حدیث "العلماء حکام علی الناس"
9- حدیث "مجاری الامور و الاحکام علی ایدی العلماء"
روایات دیگری که در نصب عمومی فقها مورد استناد قرار
نقل کلام عوائد در این زمینه
فصل چهارم: دلایل صحت انعقاد امامت با انتخاب مردم
1- قضاوت عقل در این زمینه
2- سیره عقلا در واگذاردن امور به افراد توانمند ام
3- فحوای قاعده "الناس مسلطون علی اموالهم"
4- ولایت یک نوع قرارداد و معاهده
5- آیات و روایات مربوط به مشورت در امر ولایت و حکو
6- توجه و خطاب آیات و روایات در مسائل اجتماعی به ع
7- انسان خلیفه خدا و وارث زمین
8- کلام امیرالمؤمنین علیه السلام بر صحت و مشروعیت
9- کلام امیرالمؤمنین (ع) بر ضرورت علنی بودن بیعت
10- کلام امیرالمؤمنین (ع) به هنگام بیعت با آن حضرت
11- تعیین والی با مشورت مهاجرین و انصار
12- اهمیت دادن به نظر مردم در نامه امیرالمؤمنین (
13- کلام پیامبراکرم (ص) در ارتباط با انتخاب علی (ع
14- عنایت بر انتخاب مردم در کلام امام حسن (ع) به م
15- انتخاب به وسیله شورا در صلحنامه امام حسن (ع)
16- سقوط حکومت در اثر انتخاب ناشایست مردم
17- غصب خلافت در حکومت بدون مشورت مردم
18- نهی شدن مردم از سپردن حکومت به زنان
19- نهاده شدن تکلیف تعیین امام بر عهده مردم
20- نقش مردم در نامه بزرگان کوفه به امام حسین (ع)
21- قبول امامت افراد عادل فریضه ای الهی بر مردم
22- دستور پیامبراکرم (ص) به انتخاب فرمانده در جنگ
23- ضرورت تعیین رهبر حتی در بین سه نفر
24- نقش مردم در معاهده پیامبر(ص) با اهل مقنا
25- فحوای فتاوای فقها در انتخاب قاضی تحکیم و مفتی
26- آیات و روایات بیعت
فصل پنجم: ماهیت و حقیقت بیعت
آیات و روایات بیعت
و اما سایر نمونه های بیعت
بیعت با امیرالمؤمنین (ع):
بیعت با امام حسن و امام حسین علیهماالسلام
بیعت با امام رضا(ع)
بیعت با امام زمان ولی عصر(عج)
سخنی در ماهیت بیعت
بیعت از دیدگاه اهل لغت
نقد و بررسی و نتیجه گیری
خلاصه کلام اینکه:
فصل ششم: شانزده مسأله قابل توجه
دلایل عدم ضرورت شرکت همه مردم در انتخاب رهبر
چگونگی تبیین و تفسیر روایات فوق
روایات منقول از طریق سنت در این مسأله
نقل برخی از فتاوای علمای سنت در این باره
دو موضوع شایان توجه
موضوع اول: عدم جواز اطاعت از حاکم ستمگر فاسق، در ف
موضوع دوم: جواز و یا عدم جواز قیام و مبارزه مسلحا
دلایل جواز و بلکه وجوب مبارزه مسلحانه علیه حاکم ف
دلیل اول: دلالت آیات و روایات
دلیل دوم: ضرورت بازگرداندن حکومت به مسیر اصلی
دلیل سوم: آیات و روایات امر به معروف و نهی از منکر
دلیل چهارم: قیام سیدالشهداء امام حسین (ع)
دلیل پنجم: قیام و انقلاب زیدبن علی (ره)
دلیل ششم،: قیام و انقلاب حسین بن علی (ره) شهید فخ
دلیل هفتم: قیام ائمه معصومین (ع) در صورت وجود نیرو
دلیل هشتم: پیمان خداوند از دانایان بر دفاع از حقوق
دلیل نهم: اطلاق ادله مجازات محارب و مفسد فی الارض
دلیل دهم: اطلاق ادله ضرورت مبارزه با بغات
دلیل یازدهم: روایات نکوهش از حاکم ستمگر
کلام صاحب تفسیر المنار:
خلاصه کلام و نتیجه
یادداشت جلد سوم
کتاب بی نظیر دراسات فی ولایة الفقیه
کتاب سال
یادآوری
آنچه پیش رو دارید
بخش ششم: محدوده ولایت و اختیارات ولی فقیه (حاکم ا
فصل اول: اهداف دولت اسلامی و وظایف حاکم مسلمانان
یادآوری
وظایف حاکم اسلامی
وظایف حاکم اسلامی از دیدگاه آیات و روایات
پانزده عنوان از وظایف حاکم اسلامی بر گرفته شده از
دو نکته قابل توجه:
دو نمونه از موارد کنترل پیامبراکرم (ص)
فصل دوم: شورا و مشورت
1- عنایت و اهتمام اسلام به مشورت
روایات مشورت
عدم تناقض ضرورت مشورت با تمرکز در تصمیم گیری
2- ویژگی های مشاور
3- حق مشورت کننده بر مشاور و برعکس
4- برخی از موارد مشورت پیامبراکرم (ص) با اصحاب
1- در جنگ بدر:
2- در جنگ احد
3- در جنگ احزاب (خندق)
4- باز در جنگ احزاب
5- در داستان حدیبیه
6- در جنگ طائف
فصل سوم: مسؤولیت رهبر در حکومت اسلامی و اشراف وی ب
[دلالت برخی روایات در این زمینه ]
فصل چهارم: وظایف و گستره هر یک از قوا و دوایر در
قوه تشریعیه [مقننه ]
1- نیاز، حدود و وظایف
مراحل سه گانه حکم شرعی
2- چگونگی انتخاب نمایندگان مجلس شورا
3- ویژگی های انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان
4- منابع و مصادر احکام اسلامی [کتاب وسنت ](1)
منابع مورد اختلاف در بین شیعه و سنت
5- استنباط و اجتهاد
6- تخطئه و تصویب
دلالت روایات بر تخطئه
7- باز بودن باب اجتهاد برای همگان
8- تقلید و ادله آن
دلایل مورد استناد بر حجیت فتوای فقیه
مناقشه در دلایل تقلید
سخن ابن زهره در تقلید
راه دیگر در مسأله تقلید
دوم: قوه مجریه
1- قوه مجریه و ضرورت آن
2- خاستگاه قوه مجریه
3- ویژگی های وزرا و کارگزاران و فرماندهان در رده ه
شرایط لازم در وزرا و کارگزاران از دیدگاه آیات و رو
دو نمونه قابل توجه
4- اشاره اجمالی به دوائر مختلف قوه مجریه
5- برخی از کسانی که پیامبر(ص) آنان را به شهرها و ن
6- برخی از کسانی که پیامبر(ص) آنان را برای گردآوری
7- تعداد غزوات و سریه های پیامبراکرم (ص)
8- کسانی که پیامبر(ص) به هنگام بیرون رفتن از مدینه
9- برخی از کسانی که پیامبر(ص) آنان را برای دعوت پا
10- کسانی که پیامبر(ص) آنان را برای تعلیم قرآن و آ
قوه قضائیه
1- ضرورت نیاز جامعه به قوه قضائیه
2- انحصار حق قضاوت به خدا و رسول و انبیاء و اوصیای
3- شرایط و ویژگی های قاضی
4- اعتبار علم در قاضی
5- آیا علم قاضی باید مبتنی بر اجتهاد باشد؟
دلایلی که بر اعتبار اجتهاد در قاضی بدان استناد شده
سخن صاحب جواهر
پاسخ به مطالب جواهر
سخن یکی از اساتید در کتاب جامع المدارک
سخن فاضل نراقی در مستند
6- آیا فقیه میتواند مقلد را به قضاوت منصوب کند؟
7- آیا مجتهد میتواند غیر مجتهد را در قضاوت وکالت
خلاصه کلام
8- آیا تجزی در اجتهاد مجزی است یا خیر؟
9- آیا در صورت امکان، تعیین اعلم الزامی است ؟
دلایل کسانی که اعلمیت را شرط نمی دانند
دلایل اعتبار اعلمیت
کلام صاحب عروه و نقد آن
10- توجه ویژه اسلام به قسط و عدل و داوری به حق
11- تساوی افراد در برابر قانون
خلاصه کلام
12- استقلال قاضی
13- برخی از آداب قضاوت
14- وظایف و اختیارات قاضی
روایات در این زمینه
15- ولایت مظالم
فصل پنجم: امر به معروف و نهی از منکر و اداره حسبه
جهت اول: تأکید اسلام بر امر به معروف و نهی از منکر
جهت دوم: مراتب امر به معروف و نهی از منکر
الف: اشتراط اذن و اجازه امام
ب: عدم اشتراط اذن و اجازه امام
جهت سوم: آیا وجوب امر به معروف و نهی از منکر وجوب
وجوب کفایی چیست ؟
جهت چهارم: برخی از آیات و روایات در این باب
جهت پنجم: وجوب نهی از منکر نسبت به وابستگان به حکو
جهت ششم: وجوب بیزاری از منکر در قلب، و حرمت خرسندی
جهت هفتم: وجوب کناره گیری از مرتکب منکر و طرد وی د
جهت هشتم: رفع یک توهم و شبهه
جهت نهم: شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر
شرط اول: آگاهی داشتن از معروف و منکر
شرط دوم: احتمال تأثیر
چند فرع در مسأله
شرط سوم: پافشاری خطاکار بر ادامه عمل خلاف خویش
شرط چهارم: خالی بودن از مفسده
آیا در امر به معروف و نهی از منکر کننده آلوده به گ
شرایط امر به معروف و نهی از منکر در کتاب "کشف الغط
جهت دهم: حسبه و شرایط محتسب، و فرق بین محتسب و متط
حسبه چیست ؟ و محتسب کیست ؟
جهت یازدهم: برخی از موارد که رسول خدا(ص) یا امیرال
جهت دوازدهم: وظیفه محتسب
نظریه برخی از بزرگان در باب وظیفه محتسب
نظریه ابن خلدون
مطالب ارزشمند ابن اخوه در معالم القربة
خاتمه: ویژگی ها و شرایط محتسب
فصل ششم: تعزیرات شرعی
تعزیرات شرعی در کتب فقها و روایات
جهت نخست: عنایت اسلام به اقامه حدود و تعزیرات
جهت دوم: گسترش حکم تعزیر بر گناهان صغیره و کبیره
جهت سوم: مفهوم لغوی تعزیر
جهت چهارم: آیا مراد از تعزیر زدن و به درد آوردن اس
اخباری که درباره تأدیب بدون زدن و به درد آوردن و ی
دلایلی که میتوان بر انحصار تعزیر در زدن و تنبیه ب
جهت پنجم: تعزیر مالی
طرح بحث در این زمینه
دلایلی که برای تعزیر مالی - به صورت گرفتن یا نابود
خاتمه: مجازات مالی به صورت اتلاف، تغییر و تملیک
جهت ششم: میزان تعزیر بدنی و مقدار آن از جهت قلت و
نظر فقها در این زمینه
جمع بندی نظرات در مسأله
اخبار و روایات وارده در مقدار تعزیرات
خلاصه کلام و نتیجه
جهت هفتم: مقدار ضرب تأدیبی
جهت هشتم: حکم کسی که در اثر اجرای حد یا تعزیر یا ت
اقوال فقها در این زمینه
روایات و اخبار مسأله
جهت نهم: نگاهی گذرا به راههای اثبات جرم در حدود و
راههای اثبات جرم در جرایم مختلف از دیدگاه محقق در
چگونگی اثبات جرم در کلام ماوردی در احکام السلطانیه
مسأله نخست: آیا شکنجه و تعزیر متهم برای کشف جرم جا
مسأله دوم: آیا اعترافهای زیر شکنجه و تعزیر دارای ا
مسأله سوم: آیا متهم را میتوان برای روشن شدن حقیقت
مسأله چهارم: جواز تعزیر در موارد یقین حاکم به وجود
مسأله پنجم: عدم جواز تعزیر برای اعتراف به جرایم اخ
جهت دهم: اشاره ای اجمالی به فروع دیگری از این باب
اول: پس از اثبات حد در اجرای آن کاهلی جایز نیست
دوم: معوق ماندن اثبات حدود با ایراد شبهه و پذیرفته
سوم: تحریم زدن مسلمان به ناحق و در هنگام خشم، و وج
چهارم: عفو امام از اجرای حدود و تعزیرات
گفتار علما در این باره
عفو از اجرای تعزیرات
پنجم: عدم جواز اجرای حدود در هوای بسیار گرم و بسیا
ششم: جاری نکردن حدود بر افراد مریض یا مجروح تا هنگ
هفتم: کیفیت اقامه حدود و تعزیرات
[کلامی از معالم القربة و احکام السلطانیة در این زم
جهت یازدهم: بازگشت به آغاز سخن (ذکر برخی از مصادیق
جهت دوازدهم: برخی از تفاوتهای حد و تعزیر
یادداشت مترجم
اشاره ای به ریشه های انقلاب و زمینه سازان آن
سخنی درباره کتاب حاضر و جایگاه آن در حفظ انقلاب
فصل هفتم:
احکام و آداب اداره زندان ها
بحث اول: مفهوم زندان از دیدگاه لغوی
بحث دوم: مشروعیت اجمالی زندان
مشروعیت زندان از دیدگاه سنت معصومین (ع)
اول - "متواتر لفظی":
دوم - "متواتر معنوی":
سوم - "متواتر اجمالی":
دلالت اجماع بر مشروعیت زندان
مشروعیت زندان از دیدگاه عقل
بحث سوم: نخستین کسی که در اسلام زندان ساخت
بحث چهارم: موضوع زندان و انگیزه ها و اهداف آن از ن
1- "آسیب دیدن تولیدات کشور و خزانه دولت":
2- "به فساد کشیدن زندانیان":
3- "از بین رفتن استعداد تنبه و اصلاح پذیری":
4- "نابودی احساس مسؤولیت":
5- "افزایش هیبت و ارعابگری مجرمین":
6- "کاهش سطح بهداشت و اخلاق":
7- "افزایش بزهکاریها":
بحث پنجم: جایگاه زندان در میان کیفرهای شرعی
دلایل تعزیری بودن کیفر زندان
بحث ششم: موارد جمع میان زندان و دیگر کیفرهای شرعی
اجبار زندانی برای مصاحبه تلویزیونی
1- "زن مرتد":
2- "کف زن،(2) جیب بر و نباش":
3- "کسی که موی سر زنی را بتراشد":
5- "میگساری در ماه رمضان":
6- "دستیار قتل":(2)
7- "قاتل عمدی آنگاه که قصاص نشود":
8- "کسی که به دروغ شهادت میدهد":
9- "امین بازار در صورتی که در شغل خود خیانت کند":
10- "کسی که به شخص مجرم چیزی را بیاموزد که بر زیان
11- "کسی که مملوک خود را بکشد":
12- "کسی که برای سومین بار دزدی کند":
بحث هفتم: انواع زندان به حسب دسته های زندانیان
بحث هشتم: تقسیم زندان به انواع مختلف به حسب موجبات
اول - زندان احتیاطی:
دوم - زندان اکتشافی:(1)
سوم - زندان حقوقی:
چهارم - زندان جنائی:
بحث نهم: هزینه ها و مخارج زندان و زندانیان
مقتضای اصل اولی در مسأله مخارج شخصی زندانیان
روایات مربوط به مخارج زندانیان
بحث دهم: یادکرد برخی از مسائل مربوط به حقوق زندانی
اول - توجه و دقت در حال زندانیان:
دوم - مراعات نیازمندیهای زندانیان:
سوم - ضامن بودن زندانبان در صورت کوتاهی و زیاده رو
چهارم - در لزوم مراعات شؤون دینی زندانیان بر امام:
بحث یازدهم: ذکر روایات مربوط به موارد زندان
در هشت مورد زندان تشریع شده است:
گروه اول از روایات مربوط به زندان:
دسته اول - روایات مربوط به اتهام:
دسته دوم، سوم و چهارم - علمای فاسق، پزشکان بیسواد،
دسته پنجم، ششم و هفتم - غصب کننده مال دیگران، خورن
دسته هشتم و نهم - بدهکار سهل انگار و مدعی ورشکستگی
مسأله اول: [آیا حاکم میتواند اموال ورشکسته را بف
مسأله دوم: [آیا بدهکار تنگدست را میتوان مجبور به
دسته دهم - شوهر دارائی که از پرداخت خرجی همسرش خود
دسته یازدهم: زندانی کردن کفیل تا هنگام حاضرکردن شخ
دسته دوازدهم: زندانی کردن افراد برای بازستانی حقو
دسته سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم - کف زن،
دسته هفدهم - امین ناظر بر سوق در صورت خیانت:
دسته هجدهم - کسی که مطلبی را بر زیان مسلمان دیگر
دسته نوزدهم - کسی که به ناحق گواهی دهد:
دسته بیستم - کسی که موی سر زنی را بتراشد:
دسته بیست و یکم - زندانی کردن مادر زناکار توسط فر
دسته بیست و دوم - چاقوکشان مست:
دسته بیست و سوم - قاتل عمدی که قصاص نشود:
دسته بیست و چهارم - اسیران جنگی:
دسته بیست و پنجم - کسی که غلام خود را چنان آزار ر
دسته بیست و ششم -
دسته بیست و هفتم - دلال فحشائی که محکوم به تبعید
دسته بیست و هشتم - زندانی کردن مرتد ملی تا آنگاه
دسته بیست و نهم - محبوس کردن دزد بعد از بریدن دست
گروه دوم از روایات مربوط به زندان ابد و موارد آن
اول - کسی که برای سومین بار دزدی کند:
دوم - زن مرتد:
سوم - ایلاء کننده هرگاه که از رجوع خودداری کند:
چهارم - دستیار قتل:
پنجم - کسی که فرد آزادی را به کشتن شخص دیگری فرمان
ششم - شخص مملوکی که به فرمان آقای خود کسی را کشته
هفتم - کسی که قاتل را از چنگ اولیاء مقتول فراری ده
هشتم - محارب محکوم به نفی برطبق آنچه که در برخی از
نهم - مثله کردن [یا صورتگری ]:
دهم - منجمی که به کار تنجیم اصرار ورزد:(2)
یازدهم - کسی که با خواهر خود مواقعه کرده و در اثر
[مصوبات ژنو درباره زندانیان ]
فصل هشتم: احکام استخبارات و کسب اخبار
بحث اول: وجوب نگهداری اسرار و آبروی مسلمانان
[مقتضای اصل اولی ]:
[دلالت آیات ]:
[دلالت روایات ]:
[جمع بندی و نتیجه گیری از این بحث ]
بحث دوم: لزوم نهادهای خبریابی امنیتی به طور کلی
[تخصیص و استثناء در اصل اولی ]:
[دلایل اجمالی لزوم تشکیلات کسب اخبار در حکومت اسلا
بحث سوم: در بیان بخش های گوناگون کسب اخبار و اهداف
فصل اول: مراقبت کارگزاران و مأموران دولتی
فصل دوم: مراقبت فعالیتهای سیاسی - نظامی دولتهای بی
فصل سوم: پیرامون فعالیت های مخالفین، منافقین، جاسو
فصل چهارم: پیرامون ضرورت کسب اخبار و اطلاعات دربار
[سابقه تاریخی و مشروعیت نقابت و عرافت در اسلام:]
معنای لغوی نقیب و عریف:
بحث چهارم: پیرامون امور دیگری از مسائل استخبارات ک
اول:
دوم:
سوم:
چهارم:
پنجم:
ششم:
هفتم:
[وجه مورد نظر]:
هشتم:
یادداشت مترجم
فصل نهم: چگونگی ثبوت هلال با حکم والی
آیا هلال با حکم والی ثابت میگردد؟
[دیدگاههای مختلف فقها درباره ثبوت هلال ]
[دلایل قائلین به عدم حجیت حکم حاکم ]
[دلایل کسانی که حکم حاکم را حجت میدانند]
[سیره پیامبراکرم (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و خلفا در
چند فرع در مسأله:
فرع اول: [حکم به ثبوت هلال وظیفه کیست ؟]
فرع دوم: [معنی و مفهوم حکم ]
فرع سوم: [آیا حکم حاکم طریقیت دارد یا موضوعیت ؟]
فرع چهارم: [نفوذ حکم نسبت به سایر مجتهدین ]
فصل دهم: احتکار و قیمت گذاری
1- احتکار و انحصار تجاری مشکل تمدن روز
2- مفهوم احتکار در لغت
3- مفهوم احتکار در کلمات فقهاء
4- احتکار حرام است یا مکروه ؟
5- دلایل حرمت و یا کراهت احتکار
6- گروه بندی اخبار و روایات احتکار
گروه نخست: روایاتی که بر ممنوعیت مطلق احتکار دلالت
گروه دوم: روایات منع احتکار به طور مطلق در خصوص طع
گروه سوم: روایاتی که بر ممنوعیت احتکار بیش از سه ر
گروه چهارم: روایات تفصیل بین بودن و نایاب شدن طعام
چگونگی جمع بین گروههای چهارگانه روایات
کلام صاحب جواهر در این زمینه
انواع حبس متاع
گروه پنجم: روایات منع احتکار در اجناس ویژه
فتاوای فقها بر اساس روایات محصور کننده
نظریه فقهای سنت در باب احتکار
7- آیا احتکار منحصر در اشیاء بخصوص است ؟
8- روایات محصور کننده را چگونه باید تفسیر نمود؟
نقش والی در تعیین موضوع احتکار
9- دیدگاه برخی از فقها در تعمیم احتکار
10- آیا خریدن کالا در احتکار شرط است ؟
11- شرطیت قصد افزایش قیمت در احتکار
12- وادار نمودن محتکر بر فروش کالای احتکار شده
13- قیمت گذاری
کلمات فقها در این زمینه
14- روایات نرخ گذاری
15- تعیین نرخ در چه زمانی جایز است ؟
کلام آخر
فصل یازدهم: وظایف رهبر و کارگزاران حکومت اسلامی در
روایات مسأله
پایان سخن
فصل دوازدهم: وجوب رسیدگی به امور محرومان
[گزیده ای از روایات در این مسأله ]
فصل سیزدهم: سیاست خارجی اسلام و روش برخوردآن با اق
جهت نخست: اسلام دین و سیاست و تشریع و حکومت است
جهت دوم: در حقیقت حاکم اصلی خداست
جهت سوم: اسلام دینی فراگیر، جهانی و همیشگی
[نامه های پیامبراکرم (ص) به فرمانروایان و پادشاهان
جهت چهارم: دعوت اسلام به حق و عدالت
جهت پنجم: امت واحده بودن مسلمانان وعدم برتری هریک
خلاصه کلام و نتیجه
جهت ششم: نهی از پذیرش حاکمیت کفار و همراز گرفتن آن
جهت هفتم: زندگی مسالمت آمیز با کفار و حفظ حقوق و ح
جهت هشتم: امان و آتش بس
الف: قرارداد امان
ب: آتش بس و متارکه جنگ
جهت نهم: وجوب وفای به عهد، و حرمت پیمان شکنی هر چن
[خلاصه کلام و نتیجه ]
جهت دهم: مصونیت سیاسی سفرا و نمایندگان
جهت یازدهم: حکم جاسوس دشمن
جهت دوازدهم: برخی ازمعاهده های پیامبر(ص) با کفار ا
فصل چهاردهم: نگاهی گذرا به اهمیت نیروی نظامی در اس
[آیات و روایات مسأله ]
یک مطلب قابل توجه
فصل پانزدهم: حقوق متقابل امام و امت
[آیات و روایات مسأله ]
در معصیت خالق اطاعتی برای مخلوق نیست
بخش هفتم: اخلاق کارگزاران
فصل اول: اخلاق نیک و لطف و عفو و رحمت حاکم اسلامی
فصل دوم: ضرورت تماس مستقیم رهبر با مردم
فصل سوم: سیره رهبر در خوراک و لباس و بی اعتنائی ب
یادداشت مترجم
بخش هشتم: منابع مالی حکومت اسلامی
مقدمه
فصل اول: زکات و صدقات
جهت اول: مفهوم زکات و صدقه
جهت دوم: زکات در چیست ؟
دیدگاههای فقها در مسأله
روایات پیرامون آنچه در آن زکات است
راههای جمع بین روایات
قرائن حمل روایات بر تقیه:
[عدم انحصار زکات در نه چیز:]
[زکات در هر زمان متناسب با منابع درآمد و نیازمندیه
[زکات های مستحب و نقش امام در تعیین آن ]
جهت سوم: اختیارات حاکم اسلام در زکات
جهت چهارم: صدقات مستحبی و موقوفات عام المنفعة
فصل دوم: خمس
جهت اول: مفهوم خمس و چگونگی تشریع آن
[روایات وارده در تبیین مفهوم غنیمت ]
جهت دوم: چیزهایی که در آنها خمس واجب است
فتاوای فقها در مسأله
موارد وجوب خمس
1- غنائم جنگ:
2- معادن
3- گنج
4- غواصی
5- مازاد بر مخارج سال (سود سالانه)
6- زمین خریداری شده از مسلمان توسط کافر ذمی
7- مال حلال مخلوط به حرام
جهت سوم: مصارف خمس
بیان معنای آیه شریفه "واعلموا انما غنمتم..."
بیان مصارف خمس در روایات
خمس حقی واحد برای منصب امامت
جهت چهارم: حکم خمس در زمان غیبت
فصل سوم: غنایم، زمینها و اسرای جنگ
جهت اول: معنای غنیمت و فرق بین غنیمت و فئ
جهت دوم: اختصاص غنایم به خدا و رسول (ص)
ملک شخصی نبودن غنائم و انفال برای رسول (ص) و امام
نظریه فقهاء در مورد چگونگی تقسیم غنائم
تقسیم نشدن غنائم مکه و جنگ حنین
عدم تهافت بین آیه انفال و آیه خمس و نسخ نشدن هر یک
جهت سوم: چگونگی تقسیم غنائم
روایاتی که در تقسیم غنیمت وارد شده است
فتاوای فقهاء در دو برابر بودن سهم سواره
روایات مؤید نظر فقهای شیعه
حکم نیروهای کمکی و...
چند فرع در مسأله
جهت چهارم: سلب (1) (لباس و سلاح مقتول که به قاتل ا
[جریان تاریخی سلب:]
مسأله اول: سلب برای کیست ؟
مسأله دوم: قاتل در چه صورتی مستحق سلب است ؟
مسأله سوم: مقصود از سلب چیست ؟
مسأله چهارم: آیا سلب هم مانند غنایم جنگ خمس دارد؟
جهت پنجم: اشیاء برجسته از غنیمت که برای امام است
جهت ششم: حکم زمینهایی که به وسیله جنگ فتح شده است
فتاوای فقهاء در مسأله
روایات وارده در مسأله و حکم خرید و فروش آن
[روایات وارده در چگونگی تقسیم زمینهای خیبر]
گفتگو پیرامون چند محور
محور اول: [مالکیت عنوان و معنای آن ]
محور دوم: [زمینهای مفتوحة عنوة آیا زمینهای موات اس
محور سوم: [انتقال حق تصرف به مسلمانان ]
محور چهارم: [عدم جواز فروش رقبه زمین ]
محور پنجم: [متصدی اراضی مفتوحة عنوة کیست ؟]
محور ششم: [جواز خرید زمین مفتوحة عنوة از سلطان جائ
محور هفتم: [دخالت خرید از سلطان جائر در حکم یاد شد
محور هشتم: [آیا شارع صحت تصرفات سلطان جائر را امضا
محور نهم: [سلطان جائر کیست ؟]
محور دهم: [نقش اجازه امام در زمینهایی که با شمشیر
محور یازدهم: [شرایط خراجی بودن زمین ]
اشاره به چند نکته
جهت هفتم: اسیران جنگ
دو مسأله قابل ملاحظه
مسأله اول: در حکم زنان و بچه ها
مسأله دوم: حکم اسرای بالغ کفار
توجه به چند نکته
نکته اول: آیا حکم کشتن اسیران در زمان جنگ در صورت
نکته دوم: آیا کشتن اسیران پس از خاموش شدن جنگ جای
نکته سوم: آیا تخییر در سه شیوه یا چهار شیوه منحصر
نکته چهارم: آیا تخییر امام، تخییر دلخواه است یا ت
نکته پنجم: اگر به اسیر به عنوان غنیمت بنگریم آیا
نکته ششم: [نقش اسلام آوردن اسیر در مجازات وی ]
خلاصه کلام و نتیجه
جهت هشتم: غنایم و اسرای اهل بغی (شورشگران)
[بغی چیست و باغی کیست ؟]
[کیفیت برخورد با اهل بغی و شرایط آن:]
پژوهش پیرامون دو مسأله
مسأله اول: حکم افراد شکست خورده و مجروح و اسیر شده
مسأله دوم: حکم زنان و فرزندان و اموال شورشگران (ب
خلاصه کلام و نتیجه
گفتار مترجم
فصل چهارم: فئ و برخی از مصادیق آن
فئ و برخی از مصادیق آن
[آیات سوره حشر درباره فئ]
چند روایت در باره شأن نزول و توضیح آیه شریفه:
مطلب اول: آیا موضوع دو آیه پیرامون فئ یکی است ؟
مطلب دوم: حکم اموال به دست آمده بدون جنگ
بخشیدن فدک به فاطمه زهرا (س)
آیا آیه فئ نسخ شده است ؟
مطلب سوم: آیا فئ و انفال خمس دارد؟
مطلب چهارم: فئ چیست و مقصود از آن در زبان شارع کدا
برخی روایات درباره فئ
دسته نخست: روایاتی که در آن فئ در برابر غنیمت که ب
دسته دوم: روایاتی که در آن فئ در مالی که با جنگ به
دسته سوم: روایاتی که در آن فئ به صورت مطلق یا به گ
مطلب پنجم: برخی از انواع فئ
بخش دوم: جزیه
جزیه و خراج و تفاوت بین آنها
مسأله نخست: جزیه
مطلب اول: جزیه از چه کسانی گرفته میشود؟
[آیات و روایات مسأله ]
[روایات جواز اخذ جزیه از غیر اهل کتاب ]
[حکم کسانی که پس از ظهور اسلام یهودی یا نصرانی یا
[سخن برخی از بزرگان در این باره ]
[پژوهشی درباره حکم صابئین ]
[گفتگو با یکی از علمای صابئی مذهب ]
[دلایل نپذیرفتن جزیه از صابئین و پاسخ آنها]
مطلب دوم: کسانی که جزیه از آنان ساقط است
دیدگاه روایات پیرامون کسانی که جزیه از آنان ساقط ا
الف - حکم زنان و کودکان و دیوانگان:
ب - حکم جزیه بر بردگان:
ج - حکم پیر فرتوت و زمین گیر و کور:
د - حکم بینوایان و تهیدستان:
ه - حکم راهبان و صومعه داران:
مطلب سوم: اندازه جزیه
[ روایاتی که از آنها تعیین اندازه استفاده میشود]
مطلب چهارم: در اینکه امام یا نمایندگان او میتوانن
[ روایات مورد استناد در قرار دادن جزیه بر زمین ]
مطلب پنجم: جواز اضافه کردن زکات اهل ذمه به عنوان ج
مطلب ششم: جواز شرط نهادن میهمانی بر اهل ذمه:
[روایات جواز اشتراط میهمانی ]:
مطلب هفتم: عدم دریافت چیزی بجز جزیه و آنچه در قرار
[ برخی از روایات و دیدگاههای فقها در مسأله ]
مطلب هشتم: در جواز گرفتن جزیه از پول شراب و خوک و
مطلب نهم: هرگاه ذمی [پیش از پرداخت جزیه ] از دنیا
[ ادله ای که برای سقوط جزیه بدان استناد شده است ]
مطلب دهم: مصرف جزیه
مطلب یازدهم: در معنی "صغار" و اشاره به ماهیت جزیه
[دیدگاه فقها و مفسرین در این باره ]
[در خراج ابویوسف نیز آمده است:]
مطلب دوازدهم: اشاره ای گذرا به شرایط ذمه
بخش سوم: خراج
مسأله دوم: خراج
مطلب اول: معنی خراج و موضوع و مقدار آن
[ زمینهای چهارگانه و احکام آن ]
مطلب دوم: مصرف خراج
مطلب سوم: ضرورت مدارا با اهل جزیه
[برخی روایات در این باره:]
فصل پنجم: انفال
مطلب اول: تفسیر آیه انفال، معنی انفال و مقصود از
[در توضیح و تفسیر آیه فوق مطالبی آمده است که یادآو
[اموال شخصی و اموال عمومی ]
[آیا قرار دادن پاداش و بخشش یک حکم فقهی است یا تصم
[برخی از سخنان فقهای شیعه در انفال ]
مطلب دوم: در معنی اینکه انفال از آن امام است
[شواهدی بر آنچه گفته شد:]
[دو دیدگاه متفاوت درباره انفال ]
[سخنان برخی از بزرگان مبنی بر اینکه انفال ویژه اما
مطلب سوم: پژوهشی گسترده تر در مصادیق و عناوین انفا
[اموالی که به عنوان انفال شناخته شده است ]
[آیا املاک حقیقی یا حقوقی پس از بایر شدن جزء انفال
[معنای بایر یا موات بودن زمین چیست ؟]
[آجام (= جنگلها) و ریشه لغوی آن ]
[فتاوی و روایات مسأله ]
[فتاوای برخی فقها در مسأله ]
[سخنان برخی از بزرگان پیرامون معادن ]
[روایات مسأله ]
[ادله عقلی مسأله ]
[دلایل دیدگاههای دیگر درباره معادن ]
[واگذاری معادن توسط پیامبراکرم (ص)]
[آیا عموم آیات مقدم است یا عموم روایات ]
[فتاوای فقها در مسأله:]
[روایات مسأله ]
[سه دسته روایات معارض در مسأله ]
[دیدگاه فقها در مسأله ]
[توضیح یک روایت ]
مطلب چهارم: حکم انفال و تملک آن و تصرف در آن به وی
مسأله نخست: اختصاص انفال به خدا و پیامبر و پس از و
مسأله دوم: عدم جواز تصرف در انفال بدون اجازه امام
[پژوهش پیرامون روایات تحلیل ]
[دیدگاه برخی از فقها درباره روایات تحلیل ]
[تفسیرهای گوناگون درباره روایات تحلیل ]
[برخی از روایات تحلیل مناکح ]
[توضیحی پیرامون روایات ]
[تفسیر دوم مناکح ]
[تفسیرهای مختلف تحلیل مساکن ]
[تفسیر نخست تحلیل مساکن ]
[تفسیر دوم تحلیل مساکن ]
[برخی از روایات تحلیل مساکن ]
[تفسیر سوم تحلیل مساکن ]
[تفسیرهای مختلف تحلیل متاجر]
[تفسیر نخست تحلیل متاجر]
[تفسیر دوم تحلیل متاجر]
[تفسیر سوم تحلیل متاجر]
[تفسیر چهارم تحلیل متاجر]
پایان سخن [در باب روایات تحلیل ]
مطلب اول: [موقت بودن تحلیل ]
مطلب دوم: [حلیت خرید اموال عمومی از سلاطین جور]
مطلب سوم: [جواز دخالت حکومت در چگونگی استفاده از ا
مطلب چهارم: [آیا تحلیل به مفهوم ملکیت است یا اجازه
مطلب پنجم: [آیا تحلیل ویژه شیعیان است ؟]
گفتار مترجم
احیای زمینهای موات
مسأله سوم: احیاء زمینهای موات
[روایات احیا و احقیت احیا کننده ]
[مقید بودن احیا به کسب اجازه ]
[دلایل ضرورت اذن امام در اراضی موات ]
مسأله چهارم: شرایط احیا
[سخنان تذکره و دروس در مسأله احیا]
[آیا قصد تملک معتبر است ؟:]
مسأله پنجم: احیا و تحجیر چیست و چگونه ایجاد میشون
[سخنان فقها درباره احیاء موات ]
دو نکته قابل توجه
[چند روایت در باب تحجیر]
[معنی تحجیر (سنگچین) چیست ؟]
مسأله ششم: آیا احیا موجب مالکیت رقبه زمین است ؟
[ سخنان فقها در مسأله ]
روایات مسأله
[خلاصه کلام و نتیجه ]
[اعتبار عقلی مسأله ]
مسأله هفتم: آیا اسلام شرط است ؟
[دیدگاههای فقها در مسأله ]
[دلایل اشتراط اسلام ]
[دلایل عدم اشتراط اسلام ]
مسأله هشتم: حکم زمینهای آباد هنگامی که موات شود
[سخنان فقها در مسأله ]
[ادله بقاء ملک مخروبه بر ملکیت احیاکننده ]
[مناقشات ادله سه گانه ]
[دلایل نظریه دوم ]
[چگونگی جمع بین روایات ]
وجه اول:
وجه دوم:
وجه سوم:
وجه چهارم:
خلاصه کلام در این مقام اینکه:
پایان سخن
[نقل برخی از کلمات بزرگان در مسأله ]
فصل ششم: دیگر مالیاتها
[مالیات بر تجارت و گمرک ]
[جهت اول: روایاتی در مذمت ده یک گیران:]
روایات جواز سوگند دروغ برای فرار از مالیات
جهت دوم:برخی از سخنان بزرگان در مورد روایات مالیات
[جمعبندی روایات ]
خلاصه کلام و نتیجه:
جهت سوم: مالیاتهای دیگر جز مالیاتهای شناخته شده
ضرورت اداره جامعه
1- گسترش مفهوم زکات بر همه منابع مالی
2- قرار دادن مالیات متناسب با نیازمندیها
چند نکته قابل توجه
1- ضرورت ایجاد توازن بین درآمد و مصرف
2- پرهیز از اسراف و تبذیر
3- قرار دادن حقوق و مزایا بر اساس کار، نه بر اساس
4- ایجاد امنیت سیاسی - اقتصادی
5- واگذاردن فعالیتهای اقتصادی به مردم
پایان کتاب:
زنجیره سند عهدنامه امیرالمؤمنین (ع) به مالک اشتر:
متن عهدنامه امیرالمؤمنین (ع) به مالک اشتر
پیوست ها:
مردم سالاری دینی از دیدگاه آیت الله العظمی منتظری
آمیختگی دین و سیاست
ویژگی های یک حکومت مردم سالار
ویژگی های حکومت دینی از نگاه آیت الله منتظری
مبنای مشروعیت از دیدگاه آیت الله منتظری
شکل حکومت دینی
الف - شکل حکومت بر اساس نظریه نصب
ب - شکل حکومت بر اساس نظریه انتخاب
شکل های مطلوب حکومتی از دیدگاه آیت الله منتظری
1 - تفکیک نسبی قوا با اشراف عالی فقیه منتخب
2 - دولت مردمی با نظارت فقیه منتخب
3 - ادغام نهاد رهبری و ریاست جمهوری
4 - تفکیک قوا در حاکمیت دینی
ساختار کنونی از نگاه آیت الله منتظری
1 - عدم تناسب میان قدرت و مسئولیت
2 - مجلس خبرگان رهبری
اشکال دور در انتخاب خبرگان
پاسخ ها و نقدها
نقش مردم در حکومت اسلامی
الف - مشروعیت نظام حکومتی
ب - انتخاب حاکمان
ج - نظارت بر حاکمیت
1 - امر به معروف و نهی از منکر
2 - نصیحت ائمه مسلمین
راه های نظارت مردمی
1 - احزاب مستقل
2 - اجتماعات
3 - رسانه ها و مطبوعات آزاد
آزادی های سیاسی، ضمانت اجرای نظارت بر حاکمیت
حقوق مخالفان سیاسی
گفته ها و نکته ها
بخش اول: نکته ها و لطیفه های آموزنده
نیاز زمینه تلاش
سیدنا بیخ بیخ !
روزه خوری در سیزده رجب !
کاه مفت و تنبلی الاغ
تفاوت نفهمیدن شاگرد با نفهمیدن استاد
تأثیر تعطیلات بر تحصیل طلاب
فهم عرفی !
امامزاده یعقوب بالای منار
مکاسب شیخ و اختراع هواپیما
اسلام دین سلامت و آسایش
من آش میپزم اسمش را شما بگذارید!
دو قران و ده شاهی برای نهار!
ضرورت تحول در فقه
ضرورت نوشتنی مطالب
شاه قبه طلا!
حق گذشتگان
سه حدث از یک مخرج !
فقرای قم
پسر عموی آیة الله طالقانی
تحول فکری شافعی
هر کسی فهمی دارد
چند توصیه به شاگردان
علوم اولین و آخرین در مقدمه واجب
برده فروشی در ایران
استبداد زمینه دین گریزی
چشمه قیر نفت
مصرف وجوهات
بخش دوم: نکته هایی در باره درایه، رجال، حدیث
صحت برخی روایات مرسله
جایگاه روایات و اجماع در کتاب خلاف
معاویة بن شریح کیست ؟
تخلیط در کتابهای گذشتگان
احتمال وجود اشتباه در نوشته های بزرگان
تأثیر دانش راویان در روایات آنان
مضمرات سماعه یازراره
ابو البختری یا ابوالبهتری
احتمال سقط و اشتباه در کتب قدما
تکیه آیة الله بروجردی بر کتب قدما
قابل اعتماد نبودن کتاب جعفریات
تکیه آیة الله بروجردی بر اصول متلقات
بی اعتمادی به واقفه
چهارصد هزار درهم برای جعل یک حدیث
دقت در نقل روایت
روایت مرفوعه چیست ؟
چند نکته ادبی
زادگاه احمدبن عیسی برقی
زنجیره سند کتاب نهایه
ابن براح شاگرد شیخ طوسی
سعد اسکاف کیست ؟
اراضی سواد
صابری همان شاپوری است
تواتر اجمالی چیست ؟
راویان سنی مذهب در سلسله روات شیعه
نکاتی درباره کتاب دعائم الاسلام
تفسیر عیاشی
تفسیر قرطبی
توجه به یک نکته در کتاب وسایل الشیعه
محمدبن اسماعیل کیست ؟
نکته ای درباره دیدگاههای ابن عقیل و ابن جنید
کمک گرفتن امام صادق (ع) از شهاب بن عبدربه
عدم لزوم اجازه روایت در این زمان
جامعیت کتاب فقه الرضا
طبقات رجال احادث
برخی از رجال موثق مشهور ائمه معصومین علیهم السلام
بخش سوم: نکته های کلامی - فلسفی
استواری استدلال
سیره عقلا
تفاوت وجود و ایجاد
سیره عقلا در رجوع به اهل خبره
اراده چیست ؟
بخش چهارم: نکته های فقهی - اصولی
مفاد روایت علی الید
غیر فتوایی بودن کتاب مکاسب
فتوای ابوحنیفه در نبیذ خرما
آیا دیات حکم حکومتی است ؟
چگونگی واژه غسل در روایات
جواز خرید و فروش الکل طبی
پاک شدن آب قلیل به اتصال است یا امتزاج ؟
تفاوت قول معصوم با فعل معصوم
ضرورت توجه به فتاوای و روایات اهل سنت
لزوم توجه به روایات ترخیصی
تفاوت اماره و اصل
نقش کارشناسان در تعیین مصادیق
منشاء دلالت لفظ بر مفهوم
امور عقلایی نیازمند تشریع نیست
بخش های مختلف دین
تکیه آیة الله بروجردی بر کتب قدما
مستحدث بودن واژه متنجس
استناد آیة الله بروجردی به القاء خصوصیت
استناد شیخ و علامه به فتاوی و روایات اهل سنت
جواز فروش کالاهای نجس
حرمت مسکرات با هر شکل و به هر نام
ملاک حرمت لهو
ملاک نجاست چیست ؟
حجیت شهرت قدما تا کجاست ؟
ضرورت توجه به اهداف شارع در معاملات و امور اجتماعی
جایگاه کتاب شرایع در فقه
جایگاه استناد به اجماع
آیا کراهت پوشیدن لباس سیاه یک حکم موسمی است ؟
جایگاه وحدت در نماز جماعت
گسترش وجوب بر همه اجزای واجب
ایجاد مقدمه حکم عقل است
ناظر بودن برخی روایات بر فتاوای اهل سنت
جواز و یا حرمت رقص
عدم جواز ناتوان ساختن فرد از انجام منکر
ملک اشخاص نبودن وجوهات
احکام تشریعی پیامبراکرم (ص)
اشتقاق مشتقات از جوامد
احتیاط در سه مرتبه گفتن تسبحات اربع
عدم دلالت امر بر فور یا تراخی
غیر عبادی بودن خمس و زکات
بلوغ در سیزده سالگی
قاعده حیلوله و قاعده فراغ و تجاوز
قرعه یا قاعده عدل و انصاف
مشخص شدن تکلیف با اصول عملیه
حلیت و حرمت صفت ذات یا صفت فعل
تقدم فهم مجتهد به شهرت قدما
تداوم ملکیت مورث در وارث
مضارعه و مساقات از مصادیق شرکتند
حجیت شهرت در اصول متلقات
قاعده ید
مفهوم فقیر
شأن واقعی و شأن ساختگی
کتاب علی (ع)
استناد فقهای اهل سنت به روایت ثقلین
آیا جزیه همان گزیت است ؟
توضیح مصطلحات
فهارس:
فهرست آیات
فهرست روایات
"فهرست منابع و مأخذ"
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
تماس با ما
آدرس
آیتالله منتظری
وب سایت رسمی آیتالله منتظری
ایران
،
قم
،
میدان مصلّی، بلوار شهید محمّد منتظری، كوچه شماره ٨
کد پستی: 3713744381
تلفن 37740011-25-98+ تا 14
فکس
37740015-25-98+
تلفن 37740011-25-98+ تا 14
.jpg)
