صفحه ۵۹

فتحعلی شاه قاجار اذن داد که فرماندهی نیروها را به عهده گرفته و مخارج جنگ را نیز هر مقدار که لازم باشد از اموال شخصی مردم اخذ و تهیه کند. اکنون خلاصه ترجمه آن از کتاب کشف الغطاء آورده می‎شود:

"در صورتی که امام معصوم غایب باشد، و حتی اگر ظاهر باشد اما دسترسی به او و گرفتن اذن جهاد امکان پذیر نباشد، بر مجتهدان واجب است به جهاد دفاعی قیام کنند، و مجتهد افضل بر دیگران مقدم است که باید یا خودش و یا شخصی به اذن او فرماندهی و رهبری جنگ را بر عهده بگیرد. و...

اکنون نیز که روسهای پست و غیر آنان به خاک مسلمین تجاوز کرده اند بر همه اشخاص اهل تدبیر و سیاست و... واجب است که بجنگند. و... چون اذن گرفتن از مجتهد برای امرای اهل تدبیر و سیاست نیز موافق احتیاط است و به رضایت خدا نزدیکتر، لذا من چون مجتهد هستم و قابلیت و نیابت از سادات زمان (ائمه معصومین (ع" را دارم، به سلطان بن سلطان خاقان بن خاقان،...فتحعلی شاه اذن دادم که آنچه برای هزینه جنگ لازم است، از همه وجوه شرعیه و خراج و درآمد زمینهای مفتوح العنوه و اموال مرزنشینان و غیر مرزنشینان در صورت لزوم اخذ و هزینه جنگ را تأمین نماید، و بر هر مسلمانی واجب است که در این موارد امر سلطان را اطاعت کند."کشف الغطاء/ 394 (با تلخیص و تصرف نقل شد).

2 - ملا احمد نراقی: ملا احمد فرزند ملا محمدمهدی نراقی صاحب کتاب مشارق الاحکام در کتاب ارزشمند عوائد الایام شاید برای نخستین بار در تاریخ فقه حکومتی اسلام، مباحث ولایت فقیه را گردآوری و به گونه منسجم و منضبط بحث کرده است. مرحوم نراقی مبتکر این شیوه از بحث درباره ولایت فقیه و حکومت اسلامی است؛ لذا او را باید یکی از تحول آفرینان جدی در تاریخ فقه حکومتی اسلام به شمار بیاوریم.

نراقی کتاب عوائدالایام خود را به جای واژه هایی از قبیل "باب"، "فصل"، "قسم" و غیره "عائده" نامگذاری کرده و یک "عائده" را به بحث ولایت فقیه و حکومت اسلامی اختصاص داده است.

او معتقد است کلیه اختیارات و حقوق حکومتی پیامبر(ص) و ائمه معصومین (ع) در زمان غیبت، به فقیه جامع الشرایط منتقل می‎شود، و او حق دارد در کلیه امور مربوط به اصلاح دین و دنیای مردم و نظام اجتماعی آنها که عقلا و عرفا لازم الاجرا به نظر می‎رسد دخالت و اعمال ولایت نماید.عوائد الایام 185/_206، به ویژه صفحات 187،188. این قسمت از کتاب او به فارسی ترجمه و به نام حدود ولایت حاکم اسلامی منتشر شده است.حدود و اختیارات حاکم اسلامی، ترجمه و چاپ وزارت ارشاد اسلامی، اسفندماه 1365 ه ش.

3 - میرفتاح حسینی مراغی: او نیز معاصر فقیه بزرگوار ملا احمد نراقی بوده و در کتاب خود به این معاصر

ناوبری کتاب