صفحه ۵۸

1 - شیخ جعفر کاشف الغطاء: کاشف الغطاء که معاصر فتحعلی شاه قاجار در دوره حمله روسها به ایران بوده، فقیهی زمان شناس و سیاست آشنا بوده است. او علاوه بر عمل سیاسی دارای آثار و فتاوایی در زمینه فقه حکومتی است. مبحث جهاد او در کتاب کشف الغطاء یکی از بالاترین و بهترین آثار در مسائل فقه حکومتی اسلام است. برخی از آرای برجسته او در فقه حکومتی اسلام اینها هستند:

1 - اعتقاد به ولایت فقیه و حق دخالت او در امور سیاسی، نظامی و دیگر شؤون زندگی اجتماعی مردم مسلمان به عنوان نایب الامام.

2 - اعتقاد و تصریح به این مسأله که پادشاه، امیر و حاکمی که منصوب فقها و مأذون از جانب آنان نباشد، حکومتش مشروعیت ندارد.

3 - اعتقاد به لزوم تأسیس حکومت اسلامی توسط فقیه در صورت امکان. اکنون برخی از اقوال او را که نشانگر دیدگاههای فوق است نقل می‎کنیم:

"حدود و تعزیرات کلا برعهده امام معصوم و نایب خاص او، یا نایب عام یعنی فقیه و مجتهد است؛ بنابراین برای مجتهد جایز است که در زمان غیبت امام (ع) آن را اقامه کند و بر همه مکلفین نیز واجب است او را در تحقق این مقصود یاری کنند و قدرتمندان و زورگویان را از او دفع کنند، در صورت امکان؛ و نیز واجب است مجتهد در صورت داشتن تأمین فتوا بدهد، و در این امور جایز نیست جز مراجعه به مجتهد زنده."کشف الغطاء / 420، چاپ سنگی، افست اصفهان، انتشارات مهدوی. "...جایز نیست بردن دعوی و مرافعه جز به نزد مجتهد؛ و هرکس در این امور به غیر مجتهد مراجعه کند از راه حق خارج شده است... اگر غیر مجتهد رئیس مسلمین شده باشد، بر حکومت جائز نیست که قاضی نصب کند و یا شیخ الاسلام نصب کند مگر به اذن مجتهد و..."همان مدرک و همان صفحه.

صاحب جواهرالکلام از کاشف الغطاء نقل می‎کند که فقیه حق نصب سلطان و تأسیس حکومت در زمان غیبت را دارد، و اگر چنین کاری کرد سلطنت آن دولت و سلطان طاغوتی محسوب نمی شود:

"...استاد در شرح خود گفته است: اگر فقیه منصوب برای نیابت عامه از جانب معصوم (یعنی فقیه در زمان غیبت) سلطان و حاکمی را برای اهل اسلام تعیین و نصب کند، او را نمی توان حکومت غیر مشروع و جائر دانست، چنانکه در میان بنی اسرائیل چنین بود که حاکم شرعی و حاکم عرفی هر دو از طرف شرع منصوب می‎شدند.جواهرالکلام، ج 22 / 156، چاپ بیروت.

کاشف الغطاء به هنگام وقوع جنگ ایران و روس به عنوان "ولی فقیه" به

ناوبری کتاب