آیت‌الله منتظری

دلیل دهم: [ذکر روایاتی از طریق فریقین بر ضرورت دولت و حکومت ]

در اینجا به بیان روایتهایی از طریق شیعه و سنی می‎پردازیم که از مجموع آن به طور کلی ضرورت دولت و حکومت در هر عصر و زمان و یا مورد نظر شارع مقدس اسلام بودن آن استفاده می‎گردد که باید در مفاد آنها به دقت نگریست:

1 - مرحوم شیخ مفید در کتاب الاختصاص می‎گوید: برخی از آنان (اصحاب) از یکی از آنان (ائمه معصومین (ع" روایت نموده اند که فرمود:

"دین و حکومت دو برادر همزاد هستند که لازمه وجود هر یک وجود دیگری است. دین اساس است و حکومت نگهبان، آنچه اساس نداشته باشد منهدم می‎گردد و هرچه نگهبان نداشته باشد ضایع می‎شود."الاختصاص / 263.

ظاهرا در روایت فوق مراد از یکی از آنان یکی از ائمه معصومین (ره) باشد. البته محتمل نیز هست که این کلام از غیر ائمه باشد همان گونه که در رسائل اخوان الصفاء آمده است که پادشاه فارس - اردشیر - در وصیت خود گفت:

"پادشاهی و دین دو برادر همزادند که هر یک جز با دیگری قوام نخواهد یافت، و این بدان جهت است که دین اساس سلطنت است و سلطنت نگهبان دین. پس آنچه اساسی برای آن نیست گسسته است و آنچه نگهبانی ندارد ضایع، همواره سلطنت نیاز به اساس دارد و همواره دین نیاز به نگهبان."رسائل اخوان الصفا 3 / 495.

ولی در کتاب کنز العمال این گونه آمده است:

"دین و دولت دو برادر همزادند که هر یک از این دو جز به دیگری اصلاح نمی گردد؛ پس اسلام پایه است و حکومت پاسدار، و آنچه بی پایه است منهدم می‎گردد و آنچه بی پاسدار است ضایع می‎شود." (این کلام را دیلمی از ابن عباس نقل کرده است).کنز العمال ‏10/6، باب 1 از کتاب الامارة، روایت 14613.

و شاید کلمه (حارث) که در متن روایت کنز العمال آمده غلط باشد و صحیح آن (حارس) باشد، چنان که در کتاب الاختصاص این گونه بود؛ و ظاهرا روایت کنز العمال باید از پیامبراکرم (ص) منقول باشد.

2 - در کتاب دعائم الاسلام از علی (ع) روایت شده که فرمود:

"لازم است برای مردم فرماندهی و بودجه ای برای فرمانده و حسابرسی و بودجه ای برای حسابرس و قاضی و بودجه ای برای قاضی [دادگستری ] و صحیح