صفحه ۳۱۰

ولایت به مفهوم حکومت نه به معنی محبت

تعجب آور است برخی از کسانی که نسبت به مسائل اسلامی آگاهی ندارند در این سنخ از روایات، ولایت را به معنی محبت اهل البیت (ع) و دوستی آنها که یک امر قلبی است تفسیر می‎کنند، با اینکه واضح و مشخص است که ولایت در این روایات و روایاتی نظیر آن، ولایت حکومتی و تصرف در امور جامعه است نه صرف یک محبت قلبی. به همین جهت علتی که برای برتری آن ذکر شده این است که "ولایت" کلید سایر اعمال، و والی راهنمای انجام آنهاست؛ و شبهه ای نیست که لفظ "والی" در فرهنگ اسلامی به معنی امام و حاکم مسلمین به کار برده شده است و بر این مبنی در ذیل همین روایت وارد شده که: "شیرازه کارها و کلید باب همه چیزها از جمله رضایت خداوند، اطاعت از امام است."

در اینجا مسأله اطاعت از امام و رهبر جامعه مطرح است نه صرف یک امر قلبی و محبت، و مؤید این نظر روایات دیگری است که اجمالا متذکر می‎شویم:

- از امام محمد باقر(ع) در روایت صحیحه ای وارد شده که فرمود:

"بر پیامبراکرم (ص) فریضه ای [عمل واجبی ] پس از فریضه دیگر نازل می‎گردید تا ولایت که آخرین فریضه بود، پس این آیه نازل شد: (الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی امروز دین شما را کامل کرده و نعمتم را بر شما تمام نمودم.)مائده (5): 3.

آنگاه امام باقر(ع) اضافه فرمود: "خداوند عزوجل خواسته است بفرماید: امروز فرایض را کامل کردم و پس از این دیگر فریضه ای بر شما نازل نخواهم کرد."فی روایة صحیحة عن ابی جعفر(ع): وکانت الفریضة تنزل بعد الفریضة الاخری. و کانت الولایة آخر الفرائض. فأنزل الله تعالی: (الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی) قال ابوجعفر(ع): یقول الله عزوجل: لاانزل علیکم بعد هذه فریضة قد اکملت الفرائض. (اصول کافی ‏289/1، کتاب الحجة، باب مانص الله و رسوله علی الائمة، حدیث 4) در این روایت اولا ولایت جزو فرایض شمرده شده و لفظ "فریضه" در واجبات عملی به کار برده می‎شود نه در امور اعتقادی و قلبی. و ثانیا از ولایت به عنوان متمم و کامل کننده سایر واجبات و فرایض یاد شده؛ و این بدان جهت است که اجرای سایر دستورات الهی و بقای شریعت اسلام به امامت و ولایت بستگی دارد؛ پس به ناچار باید مقصود از ولایت در این روایت، امر اجرایی و عملی باشد نه امر قلبی.

- و پیش از این در دلیل سابق [دلیل هفتم، روایت سوم ] ضمن خبر منقول از امام رضا(ع) خواندیم که آن حضرت فرمود:

"تمامیت نماز و روزه وحج و جهاد و جمع آوری مالیات وصدقات، امضاء و

ناوبری کتاب