اما چنانکه گفته شده راوی این کتاب تنها ابان است که علمای رجال او را ضعیف شمرده اند. نقطه نظرات علمای رجال درباره وی این گونه است:
- مرحوم شیخ طوسی در کتاب رجال خویش مینویسد: "ابان بن ابی عیاش فیروز، تابعی و ضعیف است." رجال شیخ 106/. مرحوم شیخ مفید در آخر کتاب تصحیح الاعتقاد میگوید: "گرچه پاره ای از مطالب حدیث [کتاب ] سلیم بن قیس که به روایت ابان بن ابی عیاش نقل شده است درست است، اما اکثر آن قابل اعتماد نیست. در آن کتاب تخلیط و تدلیس صورت گرفته و مطالب صحیح و غیرصحیح با هم درآمیخته است، و شخص متدین سزاوار است از عمل به تمام آنچه در آن آمده اجتناب کرده و به همه مطالب آن اعتماد نکند." تصحیح الاعتقاد 126/.
- ابن غضائری در رجال خود مینویسد:
"کتاب سلیم بن قیس بی تردید جعلی است و در نوشته های کتاب دلایلی وجود دارد که مدعای ما را اثبات میکند، از جمله اینکه گفته است: محمد بن ابی بکر پدرش را به هنگام مرگ موعظه میکرد. و دیگر اینکه گفته است: ائمه (ع) سیزده نفر هستند و..." تنقیح المقال، 52/2.
غرض ابن غضائری این است که محمد بن ابی بکر در حجة الوداع به دنیا آمد و مدت خلافت پدرش دو سال و چند ماه بیشتر نبود و در نتیجه محمد به هنگام فوت پدرش کودکی خردسال بیشتر نبوده و معقول نیست که در چنین سنی پدرش را موعظه کرده باشد.
- اما مرحوم شهید ثانی در پاسخ به ابن غضائری در دفاع از کتاب سلیم بن قیس فرموده است:
"آنچه من در نسخه کتاب سلیم مشاهده کرده ام این است که عبدالله فرزند عمر (خلیفه دوم) به هنگام فوت پدرش (عمر) وی را موعظه میکرده است؛ و دیگر اینکه گفته است: ائمه از فرزندان اسماعیل سیزده نفر هستند و آنان رسول الله (ص) و ائمه دوازده گانه (ع) هستند. پس اشکالی در این تعبیر نیست."
اینها سخنان علمای رجال درباره این کتاب بود، در هر صورت اعتماد بر این کتاب در اثبات حکم شرعی مشکل است مگر اینکه صرفا برای تأیید به آن استناد شود. و در اینجا نکته ای است شایان توجه.
.jpg)
