صفحه ۲۹۹

مسلم می‎سازد و..." کتاب سلیم بن قیس 182/؛ بحار ‏555/8 (از چاپ قدیم).

این روایت بر لزوم حکومت در تمام زمانها و مکانها و وجوب اهتمام مردم به تشکیل حکومت و مقدم داشتن آن بر هر کار دیگر به روشنی دلالت دارد؛ نهایت امر اینکه اگر امام و حاکم از جانب خداوند تبارک و تعالی مشخص شده باشد، همان گونه که ما در مورد ائمه معصومین (ع) معتقدیم، واجب است از آنان اطاعت نمود و تسلیم آنان بود؛ و اگر خدای متعال شخص یا اشخاص خاصی را تعیین نکرده باشد، بر مردم لازم است برای خود امام و حاکمی تعیین کنند تا حافظ جامعه و احکام اسلام و آنچه در این روایت ذکر شده است باشد.

در عصر غیبت نیز بر مردم واجب است برای رتق و فتق امور اجتماعی خود رهبر و امام صالحی را از بین خود انتخاب کنند؛ زیرا حکم به تعطیل حکومت در عصر غیبت در واقع حکم به تعطیل اسلام است، و این آن چیزی است که قطعا خداوند سبحان به آن راضی نخواهد بود.

این روایت باز بر این معنی دلالت دارد که امامت از دو طریق منعقد می‎گردد: یا به وسیله نصب از بالا [ از جانب خداوند تبارک و تعالی توسط پیامبراکرم ] و یا انتخاب از جانب مردم مسلمان. گرچه به حسب رتبه شکل اول بر دوم مقدم است، چنانکه ما در بخش پنجم کتاب به بررسی آن خواهیم پرداخت.

سخنی درباره کتاب منسوب به سلیم بن قیس

با توجه به اینکه روایت فوق از کتاب سلیم بن قیس نقل شده و درباره سلیم و کتاب او قضاوتهای متفاوتی شده است که برای اهل تحقیق خالی از فایده نیست، به اختصار نقطه نظرهای علمای رجال را در این باره متذکر می‎شویم:

- شیخ طوسی (ره) در فهرست خود می‎گوید:

"سلیم بن قیس هلالی که به (اباصادق) ملقب بود، دارای کتابی است که آن را ابن ابی جید از محمد بن حسن بن ولید از محمد بن ابی القاسم ملقب به ماجیلویه از محمد بن علی صیرفی از حماد بن عیسی و عثمان بن عیسی از ابراهیم بن عمر یمنی از سلیم بن قیس روایت کرده است." فهرست شیخ طوسی 81/ (چاپ دیگر 107/). از این کلام آشکار می‎شود که حماد در موردی این کتاب را از ابان بدون واسطه و گاهی از وی با واسطه ابراهیم بن عمر یمانی روایت کرده است.

- ابن ندیم در فهرست خود می‎نویسد: "من محمد بن اسحاق می‎گویم: سلیم بن

ناوبری کتاب