صفحه ۲۹۵

و اما اینکه حضرت فرمود: "مردم مجبور از حکومت اند، نیکوکار باشد یا بدکار"، آن حضرت نمی خواهد به حکومت افراد فاجر و بدکار مشروعیت ببخشد، بلکه درصدد است این نکته را بفهماند که حکومت ولو حکومت فاجر باشد بر هرج و مرج عقلا مقدم است، و روایتهای ذیل نیز مؤید همین معناست:

در شرح نهج البلاغه ابن میثم بحرانی از پیامبراکرم (ص) روایت شده که فرمود: "امام ستمگر از فتنه بهتر است." الامام الجائر خبر من الفتنة . (شرح نهج البلاغه ابن میثم ‏103/2)

و باز از آن حضرت (ص) روایت شده که فرمود:

"خداوند این دین را یاری خواهد کرد به وسیله گروهی که در قیامت اعمال پسندیده و نیکی برای آنان نیست." ان الله لیؤید هذا الدین بقوم لا خلاق لهم فی الاخرة و روی بالرجل الفاسق. (شرح نهج البلاغه ابن میثم ‏103/2)

(در روایتی دیگر آمده: ولو به وسیله فردی فاسق).

از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده که فرمود:

"والی ستمگر کینه توز بهتر از هرج و مرج و فتنه ای است که مداوم باشد." وال ظلوم غشوم، خیر من فتنة تدوم. (غرر و درر ‏236/6، حدیث 10109)

و در بحار از آن حضرت روایت شده که فرمود:

"شیر درنده بهتر از سلطان ستمگر، و سلطان ستمگر بهتر از فتنه ای است که مداوم باشد." اسد حطوم خیر من سلطان ظلوم، و سلطان ظلوم خیر من فتن تدوم (بحارالانوار ‏359/72)

و اینکه فرمود: "مؤمن در حکومت او وظایف خود را انجام می‎دهد و کافر از دنیای خود بهره می‎برد" شاید "لف و نشر مرتب" باشد [بدین معنی که در حکومت والی نیکوکار مؤمن وظایف خود را انجام می‎دهد، و در حکومت والی فاجر و بدکار کافر به بهره های دنیایی خود می‎رسد.]

و محتمل است که همه به حکومت فاجر باز گردد و یا به مطلق حکومت [در مقابل هرج و مرج و فتنه ] و یا اینکه مؤمن در حکومت فاجر مسؤولیت می‎پذیرد و بدین وسیله عدالت را در میان مردم عملی می‎سازد، چنانکه علی بن یقطین در حکومت هارون الرشید این گونه بود.

و اینکه فرمود: "نیکوکار آسایش یابد" یعنی به خاطر توجه به اموری که ذکر شد و یا با فرا رسیدن مرگ و از دار دنیا رفتنش.

ناوبری کتاب