صفحه ۲۹۳

و در حکومت شخص فاجر، افراد شقی به بهره های دنیایی خود می‎رسند تا اینکه مدت زندگانی آنان به پایان رسیده و مرگشان فرا رسد." کلمة حق یراد بها الباطل. نعم، انه لا حکم الالله و لکن هؤلاء یقولون: لا امرة الالله، و انه لابد للناس من امیر بر او فاجر، یعمل فی امرته المؤمن یستمتع فیها الکافر، و یبلغ الله فیها الاجل و یجمع به الفئ و یقاتل به العدو و تأمن به السبل و یؤخذ به للضعیف من القوی حتی یستریح بر و یستراح من فاجر." و فی روایة اخری: انه (ع) لما سمع تحکیمهم قال: "حکم الله انتظر فیکم" و قال: اما الامرة البرة فیعمل فیها التقی و اما الامرة الفاجرة فیتمتع فیها الشقی الی ان تنقطع مدته و تدرکه منیته. (نهج البلاغه، فیض 125/، لح 82/، خطبه 40)

مبرد در کتاب کامل، کلام دیگری را بدین مضمون از آن حضرت نقل می‎کند:

هنگامی که علی صدای آنان را که فریاد "لا حکم الا لله" سر می‎دادند شنید، فرمود:

"سخن عادلانه ای است که از آن اراده ستم نموده اند، اینان می‎گویند حکومتی نباید باشد، با اینکه مردم ناچار از حکومت هستند، نیکوکار باشد یا بدکار." کلمة عادلة یراد بها جور، انما یقولون: لا امارة، و لابد من امارة برة او فاجرة . (الکامل ‏131/2)

در کنز العمال نیز از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده که فرمود:

"مردم اصلاح نخواهند شد مگر به وسیله حاکم، نیکوکار باشد یا بدکار."

گفتند: ای امیر مؤمنان، اصلاح مردم توسط حاکم نیکوکار مشخص است، اما در حکومت حاکم بدکار فاجر چگونه ؟ حضرت فرمود: "در حکومت فاجر نیز خداوند به وسیله او راهها را امن و با دشمنان مبارزه و مالیاتها را جمع و حدود را اقامه و وسیله زیارت خانه خود را فراهم می‎آورد، و شخص مسلمان مؤمن در پناه امنیت، خدا را عبادت می‎نماید تا اجل او فرا رسد و از دار دنیا برود." کنز العمال عن البیهقی، عن علی (ع) قال: لا یصلح الناس الاامیر بر او فاجر، قالوا: یا امیرالمؤمنین هذا البر فکیف بالفاجر؟ قال: ان الفاجر یؤمن الله به السبیل و یجاهد به العدو و یجبی به الفئ و یقام به الحدود و یحج به البیت و یعبد الله فیه المسلم آمنا حتی یأتیه اجله. (کنز العمال ‏751/5، باب دوم از کتاب خلافت، حدیث 14286)

و در کتاب مصنف ابن ابی شیبه به سند وی از ابی البختری نقل شده که گفت:

مردی وارد مسجد شد و گفت: "لا حکم الا لله" حضرت فرمود: "بله حکم نیست مگر برای خداوند، همانا وعده خدا حق است و کسانی که یقین به مبدأ و معاد ندارند ترا خفیف و ضعیف نکنند." اشاره به آیه شریفه (فاصبر ان وعد الله حق ولا یستخفنک الذین لا یوقنون) است که خداوند سبحان پیامبر را در مقابل استهزای کفار و مشرکین دلداری داده و دستور به پایداری و استقامت می‎دهد. آنگاه حضرت رو به مردم نموده و فرمود: "آیا می‎دانید اینان [خوارج ] چه می‎گویند؟ اینان می‎گویند امارت و حکومتی نباید

ناوبری کتاب