جلیل القدر که دارای کتاب و تألیفات بسیاری است."الفهرست 124/ (چاپ دیگر150/).
هم ایشان در کتاب رجال خود، او را از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری (ع) و پدر او (شاذان) را از اصحاب امام جواد(ع) محسوب نموده است.رجال شیخ طوسی 420/ و 434 و 402.
کتاب تنقیح المقال از نجاشی درباره فضل مینویسد: "قدر و منزلت فضل در بین شیعه امامیه مشهورتر و معروف تر از آن است که توصیف شود."
و از رجال کشی نقل میکند: "فضل صدوهشتاد کتاب تألیف کرده است."تنقیح المقال 9/2، باب الفاء.
خلاصه کلام اینکه تشکیک در شخصیت فضل با آن همه فضائل که برای وی گفته شده، تشکیک بی اساس و بی موردی است.
اما در سند روایت فوق، عبدالواحد و ابن قتیبه نیز ذکر شده است، که این دو در کتب رجال مورد اختلاف هستند: برخی آنها را توثیق و برخی آنها را مدح و برخی تضعیف کرده اند.تنقیح المقال، 233/2 و 308/2. اما همین که مرحوم صدوق از آنها و از جعفر بن نعیم همان مدرک، 228/1. روایت نقل کرده، مشخص میشود که به آنها اعتماد داشته است.
و اما محمد بن شاذان را مرحوم ابن طاووس از وکلای ناحیه مقدسه امام زمان (عج) محسوب نموده، و گفته است: "همین قضیه در مورد اطمینان بودن او کافی است."همان مدرک، 130/3.
بلی، نکته قابل ملاحظه ای که در سند روایت موجود است این که با توجه به اینکه مرحوم شیخ در کتاب رجال خویش، فضل را از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری (ع) شمرده، چگونه فضل این روایت را از امام رضا(ع) نقل نموده است ؟
در جواب ممکن است گفته شود که: شهرت فضل در عصر این دو امام بزرگوار بوده اما دوران نوجوانی خود را در حضور امام رضا(ع) در خراسان گذرانده و از محضر آن حضرت استفاده میبرده است، گذشته از اینکه در رجال کشی آمده که فضل از جماعتی و از جمله ابن ابی عمیر و صفوان و ابن محبوب و ابن بزیع که از اصحاب حضرت رضا(ع) و در طبقه ششم قرار دارند روایت نقل میکند؛تنقیح المقال، 11/2، باب الفاء؛ و اختیار معرفة الرجال 543/. پس قاعدتا میتواند از امام رضا روایت کند؛ زیرا وفات فضل در سنه 260 و شهادت آن حضرت برحسب روایات مختلفه در تاریخ 202 یا 203 یا 206 بوده است.
.jpg)
