آیت‌الله منتظری

شخصی بخواهد مردم را به وسیله زدن، پس راندن و یا مجروح کردن و کشتن، به کار معروفی وادارد، که در این صورت چنین امر به معروفی واجب نیست مگر به اجازه سلطان وقت که برای ریاست و حکومت بین مسلمانان نصب شده است... و نهی از منکر نیز دارای اقسام سه گانه گذشته است. پس به وسیله دست این است که با توسل به زور و مجروح نمودن و لطمه وارد کردن، مردم را از منکرات باز دارد؛ و همان گونه که در امر به معروف گفتیم نیاز به اجازه سلطان دارد..."نهایه شیخ طوسی / 300، کتاب امر به معروف و نهی از منکر.

2 - "... اگر امر به معروف و نهی از منکر نیاز به وارد کردن جراحت و کشتن پیدا کند، آیا واجب است یا نه ؟ برخی گفته اند: بلی، و برخی نه مگر با اذن و اجازه امام، که به نظر ما نظر دوم صحیح تر و اصولی تر است."شرایع الاسلام 1 / 343.

در توضیح کلام این دو بزرگوار باید گفت: در صورتی که اجرای معروف و جلوگیری از منکر بر ایراد ضرب و جرح مبتنی باشد، آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب است یا اینکه مشروط به اجازه امام است، دو نظر در این زمینه وجود دارد. یک نظر بر اساس اطلاق ادله است [ که به طور مطلق امر به معروف و نهی از منکر را واجب می‎شمارد] و نظر دیگر بر این اساس است که اگر هرکسی در چنین شرایطی بتواند خودسرانه عمل کند، موجب هرج و مرج شده و در برخی مراحل موجبات اختلال نظام را فراهم می‎آورد.

در روایت جابر از امام محمد باقر(ع) آمده است که آن حضرت فرمود: "منکر را با دلهایتان ناخوشایند بدارید و با زبانهایتان نهی کنید و با اعمال قدرت پیشانی های کسانی که مرتکب منکر می‎شوند را بکوبید."جابر عن ابی جعفر(ع): فانکروا بقلوبکم و الفظوا بالسنتکم و صکوا بها جباهم. (وسائل ‏403/11، باب وجوب امر به معروف ونهی از منکر، حدیث 1)

و در روایت یحیای طویل، از امام جعفر صادق (ع) آمده است که آن حضرت فرمود:

"خدا هرگز زبان را باز و دست را بسته قرار نداده بلکه آن دو را به گونه ای قرار داده که هر دو با هم باز و هر دو با هم بسته می‎گردند."یحیی الطویل عن ابی عبدالله (ع): ما جعل الله بسط اللسان و کف الید و لکن جعلهما یبسطان معا و یکفان معا. (وسائل ‏404/11، باب وجوب امر به معروف و نهی از منکر، حدیث 2)

پس اطلاق این دو روایت و برخی از روایتهای دیگر مقتضی آن است که امر به معروف و نهی از منکر مشروط به اجازه حاکم نیست، که در این باره می‎توان به باب سوم از ابواب امر به معروف و نهی از منکر کتاب وسائل الشیعه مراجعه نمود.