آیت‌الله منتظری

کسی که شخص دیوانه ای را کشته پرسش نمودم. حضرت فرمود:

"اگر دیوانه به وی حمله نموده و او از خود دفاع کرده است، چیزی از قبیل مجازات و دیه بر وی نیست، اما از بیت المال مسلمانان دیه آن دیوانه به وارثش پرداخت می‎شود."صحیحة ابی بصیر قال: سألت اباجعفر(ع) عن رجل قتل رجلا مجنونا فقال: ان کان المجنون اراده فدفعه عن نفسه (فقتله) فلا شئ علیه من قود و لا دیة و یعطی ورثته دیته من بیت مال المسلمین. الحدیث. (وسائل 19 / 51 - 52، باب 28 از ابواب قصاص، حدیث 1)

9 - ابی الورد می‎گوید: به امام صادق (ع) و یا امام باقر(ع) عرض کردم: خداوند شما را به کارهای شایسته موفق بدارد، شخص دیوانه ای با شمشیر به کسی هجوم برده و ضربه ای به او وارد آورده و آن شخص شمشیر را از او گرفته و وی را کشته است، در این باره چگونه باید عمل شود؟ حضرت فرمود:

"به نظرمن به خاطر این کار نباید کشته شود و دیه هم به عهده او نیست، دیه او به عهده امام است و خون او به هدر نمی رود."ابی الورد قال: قلت لابی عبدالله (ع) - او لابی جعفر(ع) -: اصلحک الله رجل حمل علیه رجل مجنون فضر به المجنون ضربة فتناول الرجل السیف من المجنون فضر به فقتله ؟ فقال: اری ان لا یقتل به و لا یغرم دیته، و تکون دیته علی الامام و لا یبطل دمه. (وسائل 19 52/، باب 28 از ابواب قصاص، حدیث 2)

10 - ابی عبیده گوید: از امام باقر(ع) درباره کوری که چشم شخص بینایی را کور کرده است پرسیدم. حضرت فرمود:

"کارهای عمدی کور همانند کارهای خطایی محسوب می‎شود. در این مورد دیه [کور کردن چشم ] باید از مال او پرداخت شود؛ و اگر مال و ثروتی نداشت، دیه بر عهده امام است و هیچ گاه حق شخص مسلمان باطل و ضایع نخواهد شد."ابی عبیدة قال: سألت اباجعفر(ع) عن اعمی فقاء عین صحیح ؟ فقال: ان عمد الاعمی مثل الخطا، هذا فیه الدیة فی ماله، فان لم یکن له مال فالدیة علی الامام و لایبطل حق امری مسلم. (وسائل 19 / 65، باب 35 از ابواب قصاص، حدیث 1)

نمونه هایی از موارد دریافت دیه توسط امام

11 - در روایت صحیحه ای از ابی ولاد حناط آمده است که گفت: از امام صادق (ع) درباره شخص مسلمانی که شخص مسلمان دیگری را[ به عمد]کشته و برای مقتول، اولیایی از مسلمانان جز اولیاء و اقوام وی از اهل ذمه وجود ندارد پرسش کردم. حضرت فرمود:

"بر امام است که دین اسلام را به اقوام و خویشان وی عرضه کند، هر یک از آنان که اسلام را پذیرفت ولی اوست و قاتل تحویل وی می‎گردد، اگر خواست او را می‎کشد و اگر خواست می‎بخشد واگر خواست از او دیه دریافت می‎دارد، و اگر هیچ یک از آنان اسلام را نپذیرفتند امام ولی امر اوست، اگر خواست او را می‎کشد و اگر خواست از او دیه گرفته و به بیت المال واریز می‎کند؛ بدان جهت که جنایت