آیت‌الله منتظری

هدف از آوردن این گونه روایات از ابواب مختلف در اینجا این است که مشخص شود امامت به معنی حکومت در نظام و بافت قوانین اسلام تنیده شده و بقای قوانین اسلام وابسته به تشکیل دولت و حکومت است، و اینکه عدم اهتمام به تشکیل حکومت برابر است با عدم اهتمام به اسلام و قوانین اسلام.

حکومت و ارث

نقش حکومت و امامت در کتاب ارث بسیار بارز و روایات در این باب نیز بسیار زیاد است، که از باب نمونه تعدادی از آنها را به اجمال متذکر می‎شویم:

1 - عبدالملک بن اعین و مالک بن اعین روایت می‎کنند که از امام محمد باقر(ع) درباره مردی نصرانی که از دنیا رفته و از او پسر برادر و پسر خواهری مسلمان و فرزندان و همسر نصرانی به جای مانده سؤال نمودیم که با میراث او چه معامله ای انجام دهیم ؟... آنگاه به آن حضرت گفته شد: اگر فرزندان او در حالی که صغیرند مسلمان شدند چه کنیم ؟ حضرت فرمود:

"میراث پدرشان را نزد امام قرار دهید تا به حد بلوغ برسند؛ اگر به اسلام خود باقی ماندند، امام میراث پدرشان را به آنان واگذار می‎کند؛ اما اگر به دین اسلام باقی نماندند، امام میراث را به پسر برادر و پسر خواهر مسلمان میت پرداخت می‎کند."خبر عبدالملک بن اعین و مالک بن اعین، عن ابی جعفر(ع) قال: سألته عن نصرانی مات و له ابن اخ مسلم و ابن اخت مسلم، و له اولاد و زوجة نصاری... قیل له: فان اسلم اولاده و هم صغار؟ فقال (ع): یدفع ما ترک ابوهم الی الامام حتی یدرکوا، فان اتموا علی الاسلام اذا ادرکوا دفع الامام میراثه الیهم، و ان لم یتموا علی الاسلام اذا ادرکوا دفع الامام میراثه الی ابن اخیه و ابن اخته المسلمین. (وسائل 17 / 379، باب 2 از ابواب موانع الارث، حدیث 1)

[ درباره روایت بالا این توضیح لازم است که اگر شخص مسلمان بمیرد و وارث مسلمان نداشته باشد، ارثش به امام می‎رسد؛ و اگر کافری از دار دنیا برود و وارث مسلمانی ولو در رده های چندم ارث داشته باشد، ارث او به وارث مسلمان می‎رسد].

2 - ابی بصیر روایت می‎کند که از امام جعفر صادق (ع) از "میراث" مرد مسلمانی که مرده و دارای مادری نصرانی است سؤال نمودم. حضرت فرمود:

"پس اگر هیچ یک از اقوامش مسلمان نشدند میراث او مال امام است." صحیحة ابی بصیر قال: سألت اباعبدالله (ع) عن رجل مسلم مات وله ام نصرانیة، "... فان لم یسلم احد من قرابته فان میراثه للامام." (وسائل 17 / 381، باب 3 از ابواب موانع الارث، حدیث 1)

3 - هشام بن سالم از امام جعفر صادق (ع) روایت می‎کند که آن حضرت فرمود:

"مردم به تقسیمات ارث و طلاق پایبند نمی شوند مگر به وسیله شمشیر." صحیحة هشام بن سالم عن ابی عبدالله (ع) قال: لایستقیم الناس علی الفرائض و الطلاق الابالسیف. (وسائل 17 / 419، باب 3 از ابواب موجبات الارث، حدیث 1)